Weerstandsvermogen

De hoogte van de algemene reserve voor het komende begrotingsjaar wordt jaarlijks bij de programmabegroting vastgesteld op 3% van de in het voorgaande jaar gerealiseerde lasten (exclusief reserves). Voor het begrotingsjaar 2026 wordt de beschikbare weerstandscapaciteit berekend op € 108,3 mln. (3% van € 3,6 mld.). Daarnaast wordt ook de post onvoorzien gerekend tot het weerstandsvermogen.

Indien het risicoprofiel op basis van het risicosimulatiemodel evident hoger (>20%) is dan € 108,3 mln. dan wordt de hoogte van de algemene reserve naar boven afgesteld. Op basis van het onderstaande risicosimulatiemodel is het risicoprofiel van Den Haag gelijk aan € 105,9 mln. Dit is niet hoger dan >20%, dus hoeft de algemene reserve niet naar boven bijgesteld te worden.

Bepaling van de hoogte van het risicoprofiel (Monte Carlo simulatie)
In de Kadernota weerstandsvermogen is opgenomen hoe het risicoprofiel geïnventariseerd wordt, hoe de risico’s gewogen worden en aan welke kwalificaties de risico’s moeten voldoen: Pandemie; Oorlog; (Natuur)ramp; Groot (gewelds)incident; Cyberramp; Molest. In onderstaande tabel zijn de risico’s weergegeven. Op basis van de Monte Carlo simulatie vertalen deze risico’s zich in een totaal risicoprofiel van €105,9 mln. (benodigde weerstandscapaciteit).

Voor alle risico’s zijn de impact en kans zo goed mogelijk ingeschat aan de hand van experts, eerder voorgedane gebeurtenissen en gedane onderzoeken. Bij de programmabegroting 2026 wordt het risico rampen en zware ongevallen geactualiseerd.

Rampen en zware ongevallen                                kans 2%, impact € 63,5 mln .

De gemeente heeft geen reserveringen voor risico’s van rampen die Den Haag kunnen treffen. De maximale impact wordt ingeschat op € 63,5 mln. (SEO onderzoek stresstest gemeente Den Haag uit 2012 (RIS 249017). De kans op een potentiële crisis optreedt wordt ingeschat op eens in de vijftig jaar (2% kans). Bij bepaalde gevallen zal een deel van de kosten door het Rijk gedekt worden op basis van de Wet Tegemoetkoming Schade bij rampen en zware ongevallen (WTS).

Cybersecurity                                                                   kans 35%, impact € 18 mln.
Gemeente Den Haag maakt op ICT-gebied de beweging naar een regie-organisatie en besteedt steeds meer taken uit. Dit leidt tot nieuwe risico’s als marktpartijen niet meer kunnen leveren (als gevolg van financiële of betrouwbaarheidsproblemen). Daarnaast zijn er extra beveiligingsrisico’s door geopolitieke spanningen en gewijzigde geopolitieke verhoudingen. Gemeente Den Haag als stad van vrede en recht is een interessant mikpunt voor kwaadwilligen, dat geldt specifiek in extra mate voor het jaar 2025. Met name die van statelijke actoren die digitale aanvallen uitvoeren op Nederland en Nederlandse belangen om te spioneren, te beïnvloeden of te saboteren.
Ook het Dreigingsbeeld van de Informatiebeveiliging Nederlandse Gemeenten (IBD) signaleert een toenemende, steeds professionelere dreiging door o.a. meer ransomware met destructievere gevolgen. Dit risico heeft direct impact op de bedrijfscontinuïteit van de gemeente Den Haag en kan gevolgen hebben voor de burgers, bedrijven en instellingen. Voor de meest bekende en evidente beveiligings- en continuïteitsrisico’s zijn beheersmaatregelen genomen. Bij een grootschalig beveiligingsincident kan de financiële schade bestaan uit herstelkosten en/of verloren uren van medewerkers. Deze herstelkosten worden ingeschat op € 18 mln. met een kans van 35%.

Gevolgen van internationaal conflict - ontheemden         kans 10% impact € 35 mln.
Als gevolg van een internationaal conflict/ oorlog kan er vanuit het Rijk en het COA beroep gedaan worden op de gemeente Den Haag gedaan om opvangplekken te realiseren. In eerste instantie ligt hierbij de nadruk op crisisopvang. Daaruit volgend ook op het realiseren van langdurige opvanglocaties en begeleiding van onderwijs, werk en dagbesteding om ontheemden een warm welkom verblijf in Den Haag te bieden. Tot nu toe worden deze kosten vergoed door het COA en het Rijk. Voor de oorlog in Oekraïne, heeft de gemeente Den Haag in 2022 € 35 mln. aan middelen uitgegeven via de Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïne, deze lasten zijn in 2022 volledig door het Rijk vergoed. De kans bestaat dat dit in de toekomst verandert, hoewel deze laag wordt ingeschat. Daarom wordt de kans ingeschat op 10% omdat er nog steeds een gewapend conflict is op Europese bodem. De impact wordt ingeschat op € 35 mln.

Gevolgen van internationaal conflict – inflatie      kans 15%, impact € 75 mln.
De Nederlandse economie is gevoelig voor internationale ontwikkelingen, zoals geopolitieke conflicten, oorlogen, natuurrampen, klimaatverandering en misoogsten. Deze ontwikkelingen kunnen – direct of indirect – leiden tot prijsstijgingen. Niet alleen bij de gemeente zelf, maar ook bij organisaties en instellingen met een belangrijke maatschappelijke functie. De afgelopen jaren is duidelijk geworden wat de effecten van hoge inflatiepercentage kunnen zijn. Ook in de toekomst kan dit zich weer voordoen en daarom blijft het risico op (excessieve) inflatie (zoals in 2022 en 2023) bestaan. De gemeente wordt door het Rijk via het gemeentefonds voor stijgende lonen en prijzen gecompenseerd. Dit wordt volgens de trend- voor- trend systematiek, verwerkt in de begroting. Dit zorgt er in het beginsel voor dat budgetten van de gemeente en instellingen in de stad op langere termijn op orde blijven. Het risico bestaat dat bepaalde kosten excessief stijgen. Op basis van 2% van het begrotingstotaal (€ 3,7 mld.) wordt het risico ingeschat op € 75 mln.

Pandemie                                     Kans 2 %, impact € 50 mln.
Een pandemie is een wereldwijde uitbraak van een ziekte die zich snel wereldwijd verspreidt over verschillende landen en continenten. De impact van een pandemie kan verschillen. Door het ‘Global Risk en Resilience Fellowship’ is een inschatting gemaakt naar impact en kans.  Zo wordt de kans op een varkensgriep ingeschat op één keer in de 10 jaar, een pandemie zoals corona wordt ingeschat op één keer in de 50 jaar en een pandemie met een nog grotere impact wordt ingeschat op 1 keer in de 200 jaar.

In 2020 en 2021 is er een financiële buffer gevormd om de financiële impact van de corona pandemie op te vangen, hiervoor zijn destijds €46,4 mln. aan middelen vrijgemaakt. Die daarna zijn aangevuld door rijksmiddelen. Voor een pandemie van vergelijkbare omvang wordt de impact nu op € 50 mln. ingeschat.

Groot molest                       Kans 1% impact € 60mln.
Onder molest worden de volgende gebeurtenissen verstaan: Gewapend conflict; Burgeroorlog; Opstand; Binnenlandse onlusten; Oproer; Muiterij; Terrorisme; Sabotage; Vordering; Werkstaking; Lock-out; Bedrijfsbezetting; Modelactie; Rellen. Volgens de wet financieel toezicht mogen verzekeraars geen groot molest verzekeren zoals een burgeroorlog of een opstand. Verzekeraars mogen een klein molest zoals rellen wel verzekeren. De gemeente Den Haag heeft zich verzekerd tegen kleine molest. De kans op een grote molest wordt laag ingeschat, maar bestaat gezien alle overheidsinstellingen en bijeenkomsten die georganiseerd worden in Den Haag. Indien een groot molest zich voordoet zoals een gewapend conflict in Nederland of waarbij Nederland als bondgenoot betrokken wordt (Weerbaarheid tegen militaire en hybride dreigingen). Dit wordt de impact op € 60 mln. ingeschat.

Klein molest -Eigen risico verzekeringen               Kans 10% Impact €6 mln.
De gemeente heeft een hoog eigen risico op verzekeringspolissen afgesloten, omdat dit per saldo financieel voordeliger is. Deze keuze bevat desalniettemin een risico. Wanneer zich verschillende calamiteiten tegelijk voordoen is de totale eigen bijdrage van de gemeente hoger dan in de reguliere begroting kan worden opgevangen. Bovendien heeft de gemeente ervoor gekozen de fraude- en berovingsverzekering in eigen beheer te nemen, omdat de premie hiervan niet opweegt tegen het risico. Het maximale risico dat de gemeente loopt is € 6 mln. De kans dat zich dit risico voordoet is klein.

Groot (gewelds)incident               Kans 5% impact 50mln.
De kans dat in Den Haag een incident plaatsvindt waarbij sprake is van extreem geweld, is steeds meer reëel. De Nederlandse samenleving wordt immers geconfronteerd met dreigingen en incidenten waarbij steeds meer extreem geweld wordt gebruikt, ook in Den Haag. Daarom wordt de kans ingeschat op 5%.  Ook worden er steeds meer internationale bijeenkomsten georganiseerd in Den Haag. Een groot (gewelds)incident kan leiden tot reputatieschade met vergaande economische gevolgen. Gezien de komende evenementen wordt de impact ingeschat op €50 mln.