Stadsontwikkeling en wonen

We verbeteren de kust door verdere invulling te geven aan diverse projecten binnen het programma De Kust Gezond. Dit zijn met name verbeteringen aan de buitenruimte, maar ook particuliere ontwikkelingen

We hebben samen met de vastgoedeigenaren plannen gemaakt over ontwikkelingen aan de Kust. De gemeente voert zelf project Middelboulevard uit in samenwerking met ondernemers. Zo zijn er tijdelijk andere afspraken met strandondernemers gemaakt, zodat zij goed bereikbaar zijn en hun bedrijven open kunnen houden tijdens de bouw in het strandseizoen

 
Eind 2024 zijn de lopende dossiers Nadeelcompensatie die betrekking hebben op de Middenboulevard beoordeeld. Hiervan is een deel van de lasten in 2024 uitgekeerd en is voor de toekomstige uitkeringen een voorziening gevormd. Deze lasten waren niet geraamd. De investeringsprojecten zijn te vinden in de MIP tabel verderop in dit programma onder Financiële Verdieping.

Wat wilden we bereiken:
Het actieve grondbeleid van de gemeente Den Haag heeft tot doel om de ambities op het gebied van ruimtelijk en sectoraal beleid te realiseren door middel van locatie- en gebiedsontwikkeling: denk aan het bouwen van betaalbare woningen, het kwalitatief goed inrichten van de openbare ruimte, het realiseren van voorzieningen, etc. Dit betekent dat de gemeente actief betrokken is bij het ontwikkelen van grond en vastgoed. Het grondbeleid is een belangrijk instrument om de groeiende vraag naar woningen, duurzaamheid en economische activiteiten aan te pakken. De gemeente streeft naar een inclusieve stad met voldoende betaalbare woningen en een kwalitatief goede buitenruimte .

In hoeverre is dit gelukt:
In 2024 heeft de gemeente Den Haag belangrijke stappen gezet wat betreft bouwgrondexploitaties. Zo is de grondexploitatie Saturnusstraat kavel 1 Van Klingerenkavel gesloten en zijn er belangrijke voorbereidingen getroffen om in 2025 andere grondexploitaties te sluiten, zoals bij de Oude Middenweg (ROC Mondriaan) en de A12-zone, deelplan 20. Een van de sleutels tot succes in 2024 was de nauwe samenwerking met marktpartijen en andere overheden. Deze samenwerking was bijvoorbeeld zichtbaar bij het aanpakken van de uitdagingen rondom de netcongestieproblematiek bij het Noordelijk Havenhoofd (NHH). Dat bij het actieve grondbeleid zowel de woningbouw en economische activiteiten als duurzaamheid en buitenruimte centraal staat, is te zien bij de voortgang van de bouw van het appartementencomplex aan het Koningin Julianaplein. Hier is in 2024 inmiddels de 9e verdieping bereikt en er is gewerkt aan het voorlopig ontwerp van de buitenruimte van het Koningin Julianaplein.

Bij het in 2024 gestarte project Sportlaan 600 (voormalig HAGA-ziekenhuis) is begonnen met het opstellen van een Nota van Uitgangspunten (NvU) om te komen tot een nieuwe invulling van deze locatie (zie Participatieplan RIS321119).

De nieuwe 'Nota Grondbeleid 2024 en verder ' (RIS319970 ) is in januari 2025 vastgesteld. Deze is ontwikkeld met het oog op de groeiende uitdagingen en kansen die zich voordoen in onze stad, en biedt een kader voor een meer regisserende rol van de gemeente in grondzaken. Met een actievere houding kan de gemeente via grondposities meer sturen op gemeentelijke ambities in (gebieds)ontwikkelingen. Regisserend grondbeleid is per situatie bepalen hoe de gemeente regie wil voeren, waarbij in de nota een integrale afweging (optimale mix tussen maatschappelijke meerwaarde en financiële opbrengsten) is opgenomen om gemeentelijke ambities te verwezenlijken met de daarbij best passende gemeentelijke rol.

In totaal heeft de gemeente 37 bouwgrondexploitaties binnen deze categorie, waarvan 25 actieve bouwgrondexploitaties en twaalf (partieel) afgesloten bouwgrondexploitaties. Het gaat om gemeentelijke grondexploitaties en grondexploitaties die in samenwerking met andere partijen worden gevoerd (verbonden partijen). Hierbij werkt de gemeente samen met marktpartijen of met andere overheden.

In 2024 zijn in onderstaande gebieden middels de bouwgrondexploitaties de volgende concrete stappen gezet om de doelen te behalen. De afzonderlijke projecten worden via MPG, GRIP en voortgangsrapportages gerapporteerd.

Bouwgrondexploitaties: Gebiedsontwikkeling CID (stadsdelen Centrum, Haagse Hout en Laak)
In het CID is in 2024 aan verschillende bouwgrondexploitaties gewerkt. De bouw van het appartementencomplex aan het Koningin Julianaplein is gestaag gevorderd.  In het Spuikwartier is verdergegaan met de voorbereiding op de planvorming van de laatste van de drie torens rondom Amare. De openbare ruimte rondom de Wijnhaven en Turfhaven is opgeleverd en de bouwwerkzaamheden voor de herinrichting van het Spuiplein zijn gestart. Voor de voormalige locatie van het Koninklijk Conservatorium zijn in 2024 het bestemmingsplan en het beeldkwaliteitsdocument vastgesteld in de raad. Het bestaande pand is gesloopt en de bouw van het nieuwe hoofdkantoor van de ANWB is gestart. Daarnaast is gestart met de voorbereidende werkzaamheden van het ontwerp voor een tussenliggend pocketpark.

Bouwgrondexploitaties: Gebiedsontwikkeling Zuidwest (stadsdeel Escamp)
In Zuidwest voert de gemeente actief grondbeleid op diverse bouwgrondexploitaties.  

Dreven- Gaarden – Zichten
In 2024 zijn de bestemmingsplannen Dreven 1 en Zichten 2, 3 en 7 voorgelegd aan de gemeenteraad ter vaststelling. Het bestemmingsplan Dreven 1 is op 29 november 2024 vastgesteld (RIS317394 ). Het bestemmingsplan Zichten is op 18 december 2024 vastgesteld door de gemeenteraad (RIS320060 ).

Tegen de omgevingsvergunning Steenzicht is beroep ingesteld en een voorlopige voorziening aangevraagd. Op 15 maart 2024 heeft de voorzieningenrechter dit verzoek afgewezen, waardoor de bouw van deelproject Steenzicht niet is gestaakt. Als gevolg van de uitspraak van de Raad van State over het bestemmingsplan Steenzicht Ruimzicht is een gebrek aan planologische grondslag ontstaan. Er is een aanvullende vergunning voor “strijdig gebruik” verleend aan de ontwikkelaar, waarmee dit gebrek is hersteld. In september 2024 is het hoogste punt van de bouw van het plan Steenzicht bereikt. De eerste woningen uit dit project worden naar verwachting opgeleverd in juni 2025.

Omdat renovatie niet haalbaar bleek, is voor deelproject Ruimzicht een sloop- nieuwbouwplan ontwikkeld (RIS318898). De eerste fase is in november 2024 gesloopt.

Assumburgweg (Levels)
Eind 2020 is het bestemmingsplan Kop Assumburgweg vastgesteld door de gemeenteraad en is de omgevingsvergunning in 2021 verleend. De Raad van State heeft dit bestemmingsplan op 1 juni 2022 vernietigd, vanwege onvoldoende motivering op het onderdeel parkeren. Het nieuwe bestemmingsplan Kop Assumburgweg 2023 is eind 2023 vastgesteld. Hiertegen is opnieuw beroep ingediend. Daarnaast loopt sinds juli 2022 bij de rechtbank nog een beroepsprocedure tegen de omgevingsvergunning. De verleende omgevingsvergunning is na vaststelling van het bestemmingsplan Kop Assumburgweg 2023 op het onderdeel deelmobiliteit gewijzigd, om het volledig met het nieuwe bestemmingsplan in lijn te brengen. Het plan omvat 142 sociale huurwoningen, 162 middeldure huurwoningen en 244 vrije sector woningen. Daarnaast kent het plan circa 4.500 m2 bedrijvigheid/commerciële ruimte en een parkeervoorziening met circa 205 parkeerplaatsen (inclusief deelmobiliteit). In 2024 hebben geen ontwikkelingen plaatsgevonden. Naar verwachting zal in 2025 de rechtszaak bij de Raad van State plaatsvinden.

Twickelstraat-Zijpendalstraat
De locatie aan de Twickelstraat wordt getransformeerd. In 2024 is de Blokpoelschool opgeleverd en deze is in september 2024 in gebruik genomen. Daarnaast worden 35 sociale huurwoningen ontwikkeld, met in de plint maatschappelijk vastgoed.

Steenwijklaan 40 (nog geen grondexploitatie geopend)
Voor project Steenwijklaan 40 heeft in 2024 overleg plaatsgevonden met ontwikkelaar Hof Wonen voor een herstart en optimalisatie van het project, op basis van de eerder vastgestelde NvU (RIS310111 ). Het nieuwe plan betekent concreet dat er ten opzichte van de NvU circa 15 woningen aan het programma worden toegevoegd, waardoor het totaal op circa 60 woningen komt.

Bouwgrondexploitaties: Gebiedsontwikkeling Binckhorst (stadsdeel Laak)
In dit gebied zijn verschillende bouwgrondexploitaties in uitvoering. De grondexploitaties Trekvlietzone (BinckCityPark en The Blox (vm. Binck Blocks), One Milky Way en het Eenheidsbureau van de politie zijn in aanbouw. De grondexploitatie Saturnusstraat kavel 1 Van Klingerenkavel is eind 2024 afgesloten.    

Bouwgrondexploitaties: Bestaande stad

• In stadsdeel Scheveningen is sprake van een vijftal grondexploitaties. Voor het Noordelijk Havenhoofd (NHH) zijn in 2024 de parkeergarage (840 parkeerplaatsen) en 2e fase 3x VIS (3 bedrijfshallen voor de visindustrie) opgeleverd. Het bouwplan van AZ Fisheries en het bouwplan Simonis is goedgekeurd door het Kwaliteitsteam. Daarnaast is in samenwerking met betrokken partijen gewerkt aan oplossingen voor de uitdagingen rondom netcongestie. Voor het project Dr. Lelykade bedrijvengebouw zijn voorbereidingen gedaan voor een start bouw in 2025. Voor de herontwikkeling van het voormalig Norfolkterrein is de gronduitgifte voorbereid en begin 2025 wordt de grond uitgegeven en gestart met de bouw. Wat betreft het project Uitbreiding van Madurodam is afgelopen jaar de ecowal geplaatst en ter compensatie van de gekapte bomen zijn bomen aan de Koninginnegracht geplant. Daarmee is het project afgerond en is de GREX afgesloten.
• In stadsdeel Loosduinen wordt actief grondbeleid gevoerd met betrekking tot een aantal projecten. Voor de grondexploitatie Cornelie van Zantenstraat is in 2024 in participatie met de buurt gestudeerd op een nieuw plan. Samen met omwonenden is er geparticipeerd over specifieke projectonderdelen, te weten de uitgangspunten en de vorm van het gebouw. Dit participatietraject wordt afgerond in Q1 2025. In de gebiedsontwikkeling Vroondaal, worden in totaal circa 2.150 woningen gerealiseerd. De laatste fases worden tot en met 2027 ontwikkeld, grotendeels in Vroondaal Zuid. De projectmatige bouw en kavelverkoop zijn in Vroondaal Noord (bijna) geheel uitgegeven. Fase 1.1 van de kwaliteitsimpuls van het Landschapspark Madestein is afgerond, de uitvoering van fase 1.2 is eveneens gestart (afronding daarvan in 2025). De intentieovereenkomst met betrekking tot de verplaatsing van de in het plangebied aanwezige standplaats met woonwagens is gesloten en de BOPA-procedure voor de nieuwe locatie daarvoor is doorlopen.
• In stadsdeel Segbroek is gewerkt aan de transformatie van een voormalig gemeentelijk industrieterrein naar centrum stedelijk woon-werkmilieu. Dit gebeurt door Staedion/Heijmans middels de grondexploitatie Energiekwartier Regentesse Zuid, bestaande uit meerdere kavels. Voor Kavel A is gewerkt, in afwachting van een lopend hoger beroep, aan drie scenario’s voor invulling uitgewerkt (maaiveldparkeren, parkeergarage/bedrijvigheid, parkeergarage/bedrijvigheid/wonen). Ten behoeve van de permanente invulling van Sportlaan 600 (voormalig HAGA-ziekenhuis) is in 2024 een nieuw project opgestart. Gestart wordt met een NvU en een participatieplan is opgesteld (RIS321119 ). Ondertussen is de tijdelijke invulling van het pand in voorbereiding.
• In stadsdeel Leidschenveen/Ypenburg realiseert SENS/SteBru de bouw van de RWS-kavel/ Decathlon c.a. (Forepark). In 2024 is de omgevingsvergunning hiervoor afgegeven. In afwachting van de afronding van de te doorlopen procedure is in 2024 de gronduitgifte-overeenkomst voorbereid. Voor de grondexploitatie Oude Middenweg (ROC Mondriaan) zijn in 2024 de werkzaamheden afgerond en zijn ook voorbereidingen getroffen om de grondexploitatie te sluiten. In Deelplan 20 is in 2024 het merendeel van de kavels in Kleinschalig Opdrachtgeverschap bebouwd, totaal 100 kavels voor 148 woningen en 4 bedrijfskavels.
• In stadsdeel Haagse Hout wordt het winkelcentrum Duinzigt/Willem Royaardsplein herontwikkeld. Het ontwerpbestemmingsplan hiervoor is voor vaststelling aangeboden aan de gemeenteraad.  Voor de uitbreiding van de woonwagenlocatie Isabellaland is de Nota van Uitgangspunten (RIS3189140) in juli vastgesteld. Er is gestart met de uitwerking van het voorlopig ontwerp, de benodigde onderzoeken en de bestemmingsplanwijziging (ruimtelijk BOPA).
• In stadsdeel Laak wordt actief grondbeleid gevoerd met betrekking tot meerdere projecten. Het project Laakhaven-West is inmiddels voor een groot deel gerealiseerd, zowel het vastgoed als de openbare ruimte. De laatste stukken grond worden uitgegeven. De grondexploitatiegrondexploitatie Laakhaven –West zal daarna worden afgesloten. In Laakhaven-Petroleumhaven is het grootste deel van de zelfbouwwoningen opgeleverd. Aan de zijde van de Waldorpstraat is de inrichting van de openbare inmiddels gereed. Ondanks het feit dat nog niet alle kavels gereed zijn, zal de Johan Ringerskade begin 2025 woonrijp gemaakt worden.  

 
Lasten 
De begrote lasten bedragen ruim € 84 mln. en bestaan voor ca. € 63 mln. uit apparaats- en programmalasten van grondexploitaties. Verder is in de begroting per saldo ca. € 20,6 mln. verrekend met reserves en voorzieningen en bestaat uit: 
€ 18,3 mln. dotatie aan de Reserve Grondbedrijf (RGB) ten behoeve van de aanvulling van het saldo RGB en de actualisaties.
€ 5,6 mln. dotatie aan de reserve Voorfinanciering actief grondbeleid (VAG) voor de dekking van exploitatielasten van toekomstige gemeentelijke aankopen vanwege expirerende erfpachtrechten.  
€  3,3 mln. onttrekking aan de Voorziening Negatieve Plannen (VNP) vanwege onder andere actualisaties (1 mei 2024) en dekking rentekosten van grondexploitaties. 
Verder is € 0,5 mln. aan overige lasten begroot voor onder andere onvoorziene kosten van afgesloten grondexploitaties.  

De werkelijke lasten bedragen ca. € 60,5 mln. Deze lasten bestaan voor € 40,3 mln. uit lasten voor grondexploitaties zoals verwervingen, infrastructurele werken en apparaat. Voor €20,2 mln. is verrekend met reserves en voorzieningen en bestaan uit:   
€ 18,3 mln. dotatie aan de RGB conform begroting.  
€   5,6 mln. dotatie aan de reserve VAG conform begroting.  
€  3,7 mln. onttrekking aan de VNP vanwege actualisaties en dekking rentekosten van grondexploitaties. Deze verrekening is gunstiger dan begroot doordat ook de actualisaties per 31 december 2024 zijn verwerkt. 

De grondexploitaties met de meest verantwoorde lasten: 

• Juliana van Stolberglaan      € 9,9 mln.  
• Spuikwartier         € 5,7 mln.  
• Den Haag Nieuw Centraal      € 3,8 mln.   
• Dreven, Gaarden, Zichten      € 3,0 mln.  
• Kijkduin             € 2,2 mln.  
• Haagse Loper          € 1,9 mln.  
• Van Klingeren         € 1,6 mln.        
• Scheveningen Havens       € 1,5 mln.  
• Laakhaven Petroleumhaven      € 1,5 mln.  
• Grotiusplaats         € 1,4 mln.  
• Uithofslaan            € 1,3 mln.  

Baten 
De begrote baten bedragen ruim € 64 mln. De baten bestaan uit: 
€ 49 mln. ontvangsten uit verkoop bouwgrond, subsidies en overige baten.  
€ 14 mln. verrekening met onderhanden werk ten behoeve van verantwoording in toekomstige jaren. Dit is vanwege het meerjarige financiële effect van grondexploitaties.  
€   1 mln. is begroot voor overige baten zoals de onttrekking uit de RGB voor nagekomen lasten van afgesloten grondexploitaties. Verder is een onttrekking begroot in verband met de geplande operationalisering van de grondexploitatie Steenwijklaan.  

De werkelijke baten bedragen € 48,4 mln. en bestaan uit: 
€ 27,9 mln. aan opbrengsten grondverkopen, subsidies en overige opbrengsten.  
€ 20,3 mln. verrekening met onderhanden werk ten behoeve van verantwoording in toekomstige jaren. De overige baten bedragen € 0,2 mln. en bestaan voornamelijk uit onttrekkingen uit de RGB i.v.m. nagekomen lasten van afgesloten grondexploitaties. De overige baten zijn lager dan begroot omdat de operationalisering van de grondexploitatie Steenwijklaan in 2025 plaats zal vinden.

De grondexploitaties met de meest verantwoorde baten: 

• Juliana van Stolberglaan       € 13,7 mln.   
• Spuikwartier         €   5,7 mln.     
• Den Haag Nieuw Centraal      €   3,8 mln.  
• Dreven, Gaarden, Zichten      €   3,0 mln.  
• Van Klingeren         €   3,0 mln.  
• Kijkduin            €   2,9 mln.   
• Deelplan 20            €   2,2 mln.     
• Haagse Loper          €   1,9 mln.  
• Laakhaven Petroleumhaven      €   1,5 mln.  
• Grotiusplaats         €   1,4 mln.  
• Uithofslaan            €   1,3 mln.  

Zie voor verdere toelichting en het meerjarige karakter van grondexploitaties ook de paragraaf Grondbeleid in deze programmarekening. 
 

Financieel resultaat bouwgrondexploitaties                                                          € 7,8 mln. V / I

Lasten:                                                                                                                                    € 23,7 mln. V / I

Lagere besteding aan grondexploitaties               € 22,8 mln. voordelig
-In 2024 is € 31,3 mln. minder besteed aan grondexploitaties dan begroot. Zie voor de inhoudelijke toelichtingen de Paragraaf Grondbeleid en Meerjarenprognose Grondexploitaties.
-Bij Kijkduin, Trekvliet, Eenheidsbureau Politie, One Milky Way, Deelplan 20 en Juliana van Stolberglaan wordt tussentijds winst genomen. De lasten zijn bijgesteld met € 3,5 mln. nadelig en bij de baten lichten we een nog groter voordeel toe, per saldo is deze winstneming positief. Bij de resultaatbestemming wordt voorgesteld dit voordeel te verrekenen met de reserve Grondbedrijf.
-De grondexploitaties Laakhaven-West, Van Klingeren en Oude Middenweg zijn afgesloten met een positief saldo. Het saldo bestaat uit een nadelig effect op de lasten van € 5 mln. en een nog groter voordelig effect op de baten. Per saldo leiden de afsluitingen tot een positief resultaat. Bij de resultaatbestemming wordt voorgesteld dit voordeel te verrekenen met de reserve Grondbedrijf.

Actualisatie Voorziening Negatieve Plannen                       € 0,5 mln. voordelig
Op basis van de standen van de grondexploitaties en Harnaschpolder is de Voorziening Negatieve Plannen geactualiseerd per 31 december 2024. Door de minder nadelige stand van de projecten, leidt dit tot een voordeel van € 0,5 mln.

Overig                           € 0,4 mln. voordelig

Baten:                                                                                                                                      € 15,9 mln. N / I

Minder baten grondexploitaties                  € 14,9 mln. nadelig   
-In 2024 is voor € 31,3 mln. minder aan baten grondexploitaties verantwoord dan begroot. Zie voor de inhoudelijke toelichting de Paragraaf Grondbeleid en Meerjarenprognose Grondexploitaties.
-Bij zes grondexploitaties, zie ook de toelichting bij de lasten, wordt tussentijds winst genomen. Dit leidt aan de batenkant tot een voordeel van € 9,5 mln.
-Drie grondexploitaties zijn afgesloten, zie ook de toelichting op de lasten. Deze afsluitingen leiden tot een voordeel in de baten van € 6,9 mln.  

Vertraging operationalisatie Steenwijklaan            € 0,6 mln. nadelig
-Doordat de grondexploitatie Steenwijklaan in 2025 wordt geoperationaliseerd in plaats van in 2024, heeft de begrote onttrekking van € 0,6 mln. uit de Reserve Grondbedrijf niet plaatsgevonden.

Overig                           € 0,4 mln. nadelig

Wat wilden we bereiken:
Het faciliterend grondbeleid van de gemeente Den Haag heeft als doel om de ambities op het gebied van ruimtelijk en sectoraal beleid te realiseren door middel van locatie- en gebiedsontwikkeling. Hierbij ligt de nadruk op samenwerking met marktpartijen en het faciliteren van private ontwikkelingen. Dit beleid is gericht op het creëren van een inclusieve stad met voldoende betaalbare woningen en een kwalitatief goede buitenruimte. Den Haag wil bovendien klimaatneutraal zijn tegen 2030. Meer informatie over het grondbeleid is te vinden in de 'Nota Grondbeleid 2024 en verder ' (RIS319970 ).

In hoeverre is dit gelukt:
Faciliterend grondbeleid is een benadering waarbij de gemeente zich richt op het ondersteunen en mogelijk maken van private ontwikkelingen op het gebied van grond en vastgoed. In plaats van zelf actief grond te kopen en te ontwikkelen, faciliteert de gemeente de plannen van marktpartijen door middel van samenwerking en het bieden van de nodige randvoorwaarden. Dit is bijvoorbeeld terug te zien bij De Venen, een gebiedsontwikkeling van de Wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest (WOM DHZW) en Hof Wonen. Hierbij worden nieuwe woningen gecreëerd, voorzieningen gebouwd en de openbare ruimte ingericht.

Hieronder vindt u een toelichting op een aantal projecten waaraan in 2024 is gewerkt en waarbij de gemeente vanuit het grondbeleid een faciliterende rol heeft gehad:

Faciliterend grondbeleid: CID

• Voor de Bellevuelocatie is in 2024 met de eigenaren verder verkend hoe het plan van een woontoren met ca. 1200 woningen tot ontwikkeling kan worden gebracht. Dit proces loopt nog verder in 2025.
• Eind 2024 is gestart met de bouw van de Waldorp Four, een ontwikkeling die bestaat uit vier appartementencomplexen met in totaal 1.171 betaalbare woningen.
• In het leegstaande pand aan de Bezuidenhoutseweg 50-58 wil de ontwikkelaar een nieuw gebouw neerzetten met hotelkamers, kantoren, horeca en een route naar het Haagse Bos. Hiervoor is in 2023 een omgevingsvergunning aangevraagd en is in 2024 het beeldkwaliteitsdocument vastgesteld.
• Laakpoort – The Grace is een ontwikkeling van twee nieuwe woontorens met 1.304 woningen en ruimte voor voorzieningen. Hiervoor is een ‘Startbouwimpuls’ (Sbi) subsidie toegekend, met als voorwaarde dat voor eind 2024 kon worden gestart met de bouw. De haalbaarheid van het plan is echter een belemmering gebleken voor de startbouw in 2024. Om tot een haalbaar plan te komen, is een aantal planaanpassingen doorgevoerd in de omgevingsvergunning. Deze is opnieuw ingediend en in 2024 afgegeven. Start bouw is nu voorzien in de eerste helft van 2025.
• Het voormalige ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SoZa) zal worden gesloopt en de locatie zal opnieuw worden ontwikkeld met meerdere appartementengebouwen met ruimte voor 1.000-1.200 woningen, kantoren en voorzieningen. In 2024 is verder gewerkt aan de planvorming voor deze ontwikkeling. De openbare ruimte rond de gebouwen krijgt een nieuwe inrichting met groen en water, hiervoor is in 2024 gestart met het schetsontwerp. Start bouw is voorzien in Q2 2026.

Faciliterend grondbeleid: Zuidwest
De Venen: In maart 2024 is de bouw van het Beresteinlaanblok gestart. Dit is het eerste project binnen de gebiedsontwikkeling De Venen. Hier zullen 132 betaalbare sociale huurwoningen worden gerealiseerd. Het deelgebied Hoogveen is in de eerste helft van 2024 doorontwikkeld en verbeterd, waarbij er meer groen op het maaiveld is gecreëerd. In 2024 is de renovatie van 75 eengezinswoningen door Hof Wonen voorbereid en is de tender voor de renovatie van 224 portieketagewoningen door de WOM DHZW doorlopen.  

Faciliterend grondbeleid: Bestaande Stad

• In stadsdeel Scheveningen: de zorggroep Saffier is voornemens om de verouderde appartementen van Huize Royal aan de Rusthoekstraat 38/ Scheveningseweg te vernieuwen. Voor de locatie is daarom in 2024 gestart met het proces om tot een Plan Uitwerkingskader (PUK) te komen. Belangrijk onderdeel daarvan is de participatie met de omgeving, die in 2024 heeft plaatsgevonden.
• In stadsdeel Loosduinen is het PUK Oude Haagweg 4-36 voor besluitvorming gereed begin 2025. Parallel is gewerkt aan de onderhandeling met initiatiefnemer over kostenverhaal ter voorbereiding op een anterieure overeenkomst. Ook het PUK Colijnplein ligt voor besluitvorming gereed begin 2025.
• In stadsdeel Segbroek is het PUK Weigeliaplein in 2024 aan de raad voorgelegd. Na het niet instemmen door de raad is in september het vervolgtraject opgestart ter uitvoering van de aangenomen motie 'de drie deuren' in de vorm van bemiddeling van een vervolgtraject met Haag Wonen en de beide bewonerscommissies.
• In stadsdeel Leidschenveen/Ypenburg is in 2024 vormgegeven aan de GAVI-kavel. De planvorming voor de remise-kavel (1a) en de rest van de GAVI-kavel (1b) vindt gecoördineerd plaats. Vandaar dat parallel is gewerkt aan de NvU voor GAVI-kavel 1b, voor een nieuw bedrijventerrein. Het project Madeliefveld is inmiddels overgegaan op een nieuwe ontwikkelcombinatie. In 2024 is een projectteam aangesteld dat werkt aan een kavelpaspoort, dat het toetsingskader vormt van de omgevingsplanvergunning.
• In stadsdeel Escamp (in Wateringseveld) zijn voor het project Uithofslaan de woningen gerealiseerd en wordt nu gewerkt aan in beheer geven van de twee autobruggen die zullen dienen als hoofdontsluiting van het gebied. Op 21 december 2023 heeft de ontwikkelaar van het particuliere plan Apeldoornselaan/Dierenselaan (Theresiakerk) een Wabo-omgevingsvergunning aangevraagd gericht op verbouw van het kerkgebouw tot supermarkt en een maatschappelijke ruimte, waarbij het parkeren onder de kerk zal worden gerealiseerd. De aanvraag omvat tevens acht nieuwbouw zorgwoningen op de locatie van de pastorie. In de loop van 2024 is de aanvraag nader aangevuld. De behandeling van de aanvraag zal naar verwachting doorlopen tot 2025.

• In stadsdeel Haagse Hout is gewerkt aan het programma voor Mariahoeve. Voor het opstellen van het Ambitiedocument Mariahoeve is zowel intern als extern geïnventariseerd wat de kernwaarden en aandachtpunten voor Mariahoeve zijn. Op basis hiervan is een toekomstperspectief geschetst voor Mariahoeve in 2050. Een uitgebreid participatieproces was onderdeel van het Ambitiedocument, de resultaten worden begin 2025 gepresenteerd aan de buurt. Na vaststelling door de raad wordt het ambitiedocument uitgewerkt tot een gebiedsprogramma voor Mariahoeve. Het PUK voor het winkelcentrum Mariahoeve is in 2024 afgerond ten behoeve van de besluitvorming in Q1 2025. Hierna volgt het opstellen van een anterieure overeenkomst en een BOPA. Het plan voorziet in de renovatie van het winkelcentrum, het toevoegen van ca. 300 woningen en het huisvesten van een bibliotheek in Mariahoeve. Voor het Kleine Loo/Hofzichtlaan is de Nota van Uitgangspunten opgesteld inclusief de bijbehorende haalbaarheidsstudie, ter voorbereiding op de bestuurlijke besluitvorming. Het programma dat wordt voorgesteld is 100% sociaal. In het kader van het Ambitiedocument wil de gemeente het braakliggende terrein aan de Tarwekamp tot ontwikkeling brengen. De gemeente heeft een besluit genomen met het voornemen om niet tot heruitgifte over te gaan na expiratie van het erfpachtrecht in 2035.
• In stadsdeel Laak is aan twee projecten gewerkt waarbij circa 425 woningen gerealiseerd zullen worden. Voor Slachthuislaan/Neherkade zijn het bestemmingsplan en het Beeldkwaliteitsplan medio december 2024 door de gemeenteraad vastgesteld. Voor Neherkade 1 is ingestemd met het het PUK en is het Beeldkwaliteitsplan vastgesteld.  

Lasten
De werkelijke lasten bedragen ca. € 5,2 mln. De lasten zijn voornamelijk besteed aan werkzaamheden voor faciliterende projecten zoals Neherkade, Kijkduin, Gavi kavel, Anna van Hannoverstraat, Vroondaal, Laakpoort The Grace en de Bezuidenhoutseweg.

Baten
De werkelijke baten bedragen € 2 mln. en zijn voornamelijk ontvangsten van ontwikkelaars ten behoeve van de dekking van apparaatslasten en bovenwijkse voorzieningen. Projecten waar baten voor zijn verantwoord, betreffen onder andere Anna van Hannoverstraat, Harstenhoekweg, Saffier Rusthoekstraat, De Venen, Winkelcentrum Mariahoeve, Laakpoort The Grace en Waldorp Four.
 

Financieel resultaat faciliterend grondbeleid                                                        € 2  mln. V / I

Lasten:                                                                                                                  € 3,3 mln. V / I
Diverse vertraagde ontwikkelingen
Voor 2024 is € 2,2 mln. aan investeringen in de buitenruimte Binckhorst geraamd ten laste van de reserve Verhogen kwaliteit in gebiedsontwikkelingen en sociale woningbouw. Deze investeringen hebben niet plaatsgevonden en zijn gepland in 2025. Bij de resultaatbestemming 2024 wordt voorgesteld € 2,2 mln. terug te laten vloeien naar de reserve. Verder wordt de Ontwikkelstrategie Laakhavens in 2025 operationeel. De in 2024 begrote lasten van € 0,9 mln. en de bijbehorende baat uit de anterieure overeenkomst zullen beide in 2025 worden verantwoord, zie ook de toelichting bij de baten. Ook is het planuitwerkingskader Gevers Deynootweg Carlton Beach vertraagd. De begrote baten en lasten van ca. € 0,2 mln. worden in 2025 verantwoord, zie ook de toelichting bij de baten.

Baten:                                                                                                               € 1,3 mln. N / I
Diverse vertraagde ontwikkelingen
Doordat de Ontwikkelstrategie Laakhavens in 2025 operationeel wordt, zullen de in 2024 begrote baten van € 0,9 mln. en idem de lasten in 2025 worden verantwoord, zie ook de toelichting bij de lasten. Verder is de puk Gevers Deynootweg vertraagd waardoor de begrote baten en lasten van € 0,2 mln. in 2025 worden verantwoord. Verder is er een aantal projecten waar werkzaamheden voor zijn uitgevoerd maar waarbij de begrote baten voor € 0,2 mln. niet zijn gerealiseerd zoals Slachthuislaan, Neherkade en de Bezuidenhoutseweg .

Wat wilden we bereiken:
Met de activiteit stadsvernieuwing wil de gemeente Den Haag de leefomstandigheden van alle inwoners verbeteren, zodat ze zich kunnen ontplooien en deel kunnen nemen aan de samenleving. In 2040 wonen in Den Haag naar verwachting ongeveer 630.000 mensen, hetgeen 80.000 meer Hagenaars is dan in 2020.

In hoeverre is dit gelukt:
De geplande groei vindt voor een groot deel plaats binnen drie ontwikkellocaties: het Central Innovation District (CID), Zuidwest en de Binckhorst. Met deze drie ontwikkellocaties kan voor de komende 20 jaar vanuit een samenhangende visie op wonen, leven, werken, groen, natuur, recreëren, gewerkt worden aan een toekomstbestendige stad. Dit is bijvoorbeeld terug te zien in de verdere transformatie van de Binckhorst naar een integrale stadswijk wat door de doorontwikkeling van de Binckhorst mogelijk wordt gemaakt. Daarnaast vinden op diverse locaties in de Bestaande Stad ontwikkelingen plaats op het gebied van stadsvernieuwing, zoals bij het programma ‘De Kust Gezond’ en de Vlietzone. Met dergelijke werkzaamheden is er in 2024 weer een stap gezet om de stad uit te breiden en tevens de leefomstandigheden te verbeteren van de inwoners van Den Haag.

Omgevingsvisie
Op 1 januari 2024 is de omgevingswet ingegaan. De omgevingswet verplicht elke gemeente om een omgevingsvisie op te stellen. De omgevingsvisie vervangt diverse bestaande beleidsvisies en geeft een integrale visie met strategische hoofdkeuzes voor de fysieke leefomgeving voor de lange termijn. Het geeft een toekomstbeeld van Den Haag in 2050. In de omgevingsvisie worden talloze belangen afgewogen en samengebracht. Het proces om te komen tot de omgevingsvisie is jaren geleden gestart. In de Startnotitie omgevingsvisie Den Haag (RIS307081 ) zijn de verschillende stappen en deelproducten beschreven en in 2021 is vervolgens een hieruit voortvloeiend Ambitiedocument omgevingsvisie Den Haag (RIS309993 ) vastgesteld door het college, met daarin zes ambities voor 2050. In 2023 (RIS316051 ) is de status en de inzet van de omgevingsvisie gewijzigd naar een meer strategisch en sturend instrument voor Den Haag en de participatie is uitgebreid. In 2024 is veel tijd en aandacht besteed aan participatie met bewoners, ondernemers en andere stakeholders. Begin 2024 organiseerde de gemeente werksessies om de inhoud op te zetten. In januari en februari werden stadsdelen bezocht voor gesprekken met inwoners. In het tweede kwartaal droegen overheden en ketenpartners bij aan de omgevingsvisie, waaronder Hoogheemraadschap Delfland en omgevingsdienst Haaglanden. In mei opende Haagse Mensen in de bibliotheek en in juni vond een evenement plaats met Platform STAD op Julianaplaza. In september waren er bijeenkomsten voor buurtbewoners over de omgevingsvisie die in februari 2025 is gepresenteerd. In het laatste kwartaal werd de omgevingseffectrapportage (OER) afgerond, die samen met de omgevingsvisie ter visie zal liggen, met foto's van Hagenaren en Hagenezen op hun favoriete plek in de stad.

Kwaliteitszorg stad en gebiedsontwikkelingen
In Q3 2024 is het Team Stadsadviseurs (TSa) na benoeming door de raad, van start gegaan. Sinds 1 januari is de Adviescommissie Omgevingskwaliteit en cultureel erfgoed ingesteld als opvolger van de welstandscommissie. Samen met de gemeentelijke afdelingen en adviseurs wordt intensief samengewerkt aan het bereiken van de hoogst mogelijke kwaliteit.

In 2024 zijn in de gebieden CID, Binckhorst, Zuidwest en Bestaande stad concrete stappen gezet om de doelen voor stadsvernieuwing te behalen:

Stadsvernieuwing: Gebiedsontwikkeling Centrum Innovation District (stadsdelen Centrum, Haagse Hout en Laak)
In het CID worden per deelgebied toekomstplannen gemaakt. Deze toekomstplannen bestaan uit vier producten: de ontwikkelvisie, het beeldkwaliteitsplan, de ontwikkelstrategie en het buitenruimteplan. Een ontwikkelvisie beschrijft de ruimte, kwaliteit en de knelpunten die er nu zijn en de ambities voor de toekomst van het gebied. Een beeldkwaliteitsplan beschrijft het toekomstige karakter van de omgeving. Hierin staat hoe de architectuur en de openbare ruimte eruit moeten zien. Een ontwikkelstrategie beschrijft hoe de gemeente een ontwikkeling gaat uitvoeren. Hierin staan de middelen die de gemeente inzet om een deelgebied te kunnen ontwikkelen. Een buitenruimteplan beschrijft het toekomstige karakter van de openbare ruimte. Hierin staat in grote lijnen hoe de buitenruimte wordt gebruikt, onderhouden en beheerd.

Deze toekomstplannen worden ontwikkeld voor de volgende deelgebiedsontwikkelingen:

• Deelgebied Laakhavens Hollands Spoor (Laak)

Het gebied Laakhavens Hollands Spoor wordt tot 2040 getransformeerd naar een gemengd hoog stedelijk gebied met circa 9.000 extra woningen, economische functies, voorzieningen en een kwalitatief goede buitenruimte. Om dit te bereiken hebben de betrokken marktpartijen in 2024 schriftelijk hun intentie bevestigd om tot een samenwerkingsovereenkomst (SOK) te komen. Na de eerdere vaststelling van de ontwikkelvisie (RIS311821 ) en het in 2024 vastgestelde beeldkwaliteitsplan (RIS319121) , is daarnaast in 2024 gestart met het opstellen van de ontwikkelstrategie en het buitenruimteplan. De deelgebiedsontwikkeling omvat tevens het gebied Haagvlietpoort (RIS301941 ) en het HS Kwartier (RIS301942) . In 2024 is in deze gebieden verder gewerkt aan diverse projecten, zoals Escher Gardens. Hiervoor heeft in 2024 een ontwerpbestemmingsplan ter inzage gelegen en is er een projectmer procedure doorlopen ten behoeve van het bestemmingsplan.

• Deelgebiedsontwikkeling Den Haag Centraal (waaronder Schedeldoekshaven)

In het gebied rondom Den Haag Centraal en de Schedeldoekshaven wordt een divers stedelijk milieu gecreëerd waarin bewoners, overheid en bedrijfsleven elkaar versterken en van elkaar profiteren. De ambities staan omschreven in de ontwikkelvisie Den Haag Centraal, die in 2024 is vastgesteld (RIS318431 ). Daarnaast is gestart met het beeldkwaliteitsdocument voor het gebied. Vanwege de vele gezamenlijke belangen wordt in het gebied intensief met het Rijksvastgoedbedrijf samengewerkt aan de planvorming.

• Deelgebiedsontwikkeling Beatrixkwartier / Bezuidenhout-West (Haagse Hout)

Het Beatrixkwartier en Bezuidenhout-West moeten leefbaarder en aantrekkelijker worden. Hier komt ruimte voor nieuwe woningen, kantoren, voorzieningen en meer groen. Ook komen er betere verbindingen voor fietsers en voetgangers. Er is in 2024 gestart met de ontwikkelvisie en het beeldkwaliteitsdocument.

• Deelgebiedsontwikkeling Laan van NOI/IT Security Campus (Haagse Hout)

In het deelgebied Laan van NOI ligt de aandacht op het maken van een aantrekkelijk gebied voor wonen en werken met goede voorzieningen en openbare ruimte. De ambities zijn in 2024 vastgelegd in het raadsvoorstel “Investeren in een nieuw stationsomgeving Laan van NOI” (RIS318148 ). In 2024 is gestart met de ontwikkelvisie voor dit gebied. Ook is de analysefase van de MIRT verkenning voor het knooppunt Laan van NOI gestart, als een van de deelprojecten van de MIRT Verkenning ‘Oude lijn en knopen’.

Stadsvernieuwing: Gebiedsontwikkeling Zuidwest

Uithof-Lozerlaan 
De gemeente is in 2024 begonnen met de voorbereiding van een Gebiedsprogramma Uithof, bouwend op de Structuurvisie Den Haag Zuidwest die de raad eind 2023 heeft vastgesteld (RIS315261 ). Dit wordt een uitwerking van de Structuurvisie en zal de toekomst van de Uithof voor de middellange en lange termijn gaan vastleggen. In 2024 is er een participatieproces gestart. De ruimtelijke inrichtingsvraagstukken zijn in juli 2024 in de raad besproken (RIS318861 ).

Loevesteinlaan 355 (Favente Deo)
Op 14 november 2024 heeft de raad verklaard geen bedenkingen te hebben tegen het verlenen van een omgevingsvergunning voor het bouwen van twee woontorens (298 woningen), een stedelijke haag (144 zorgeenheden), een verhuurbare plint (begane grond), een parkeergarage en het realiseren van twee in- of uitritten ter plaatse van het te slopen verzorgingstehuis Loevesteinlaan 355 tot en met 355-k574 (RIS318850 ).  

Sportpark Escamp  
De gemeente heeft op basis van afspraken vanuit woningbouwproject ‘de Zichten’ een schetsontwerp gemaakt voor het sportpark Escamp. Op 18 december 2024 heeft de gemeenteraad ingestemd met dit ontwerp (RIS320070 ).

MeLeCo 
De raad heeft op 12 september 2024 ingestemd met het PUK van MeLeCo (RIS 319024 ). De volgende stap is het sluiten van een anterieure overeenkomst met de ontwikkelende partners BPD en Haag Wonen. Er zullen 280 nieuwe woningen worden gebouwd.

Genemuidenstraat 208
Er is gewerkt aan de planvorming voor de realisatie van 36 flexwoningen. De raad is in oktober 2024 ingelicht over de ingediende vergunningsaanvraag voor het realiseren van een tijdelijk gebouw met 36 flexwoningen op het achterterrein van Keu's genoeg (RIS320308 ).

Maestro
In 2023 is gestart met de bouw van Maestro waar 252 woningen worden gebouwd en 136 zorgclusterwoningen. In 2024 is doorgebouwd aan dit project. Naar verwachting wordt het pand in 2026 opgeleverd.

Schaloenstraat
Op de Schaloenstraat vindt herontwikkeling van circa 564 appartementen plaats. Dit zijn ongeveer 224 sociale huurappartementen en 340 vrije sector woningen. In 2024 is het hoogste punt van fase 1 bereikt. De eerste woningen worden naar verwachting in 2026 opgeleverd.

Stadsvernieuwing: Gebiedsontwikkeling Binckhorst (Stadsdeel Laak)
De transformatie van de Binckhorst naar een gemengd woon-, werk- en leefgebied is in volle gang. In 2024 is op diverse locaties verspreid door de Binckhorst doorgebouwd aan woningen en nieuwe ruimte voor bedrijvigheid. De projecten Nova en Binck Poort (voormalig Frank is een Binck) zijn in 2024 opgeleverd en The Blox is in aanbouw genomen. Daarnaast is voor het project BoogieWood de omgevingsvergunning verleend en is de start van de bouw aangevangen. Inmiddels zijn er ca. 2260 woningen opgeleverd, 1530 in aanbouw en 1210 bevinden zich in de planvormingsfase of de vergunningsfase. In oktober is de halfjaarlijkse voortgangsrapportage met daarbij het projectenoverzicht over de stand van zaken gedeeld. Er is in 2024 twee keer een grote Binckmarkt XL georganiseerd. Gebruikers en geïnteresseerden in de Binckhorst worden hier geïnformeerd over diverse ontwikkelingen, zoals de Doorontwikkeling van de Binckhorst (Gebiedsprogramma), de Vlietlijn, de wijkagenda en informatie over de bouwplannen en aanpassingen van de openbare ruimte.  

Doorontwikkeling Binckhorst - Omgevingsplan 2.0
De verdere transformatie van de Binckhorst naar een integrale stadswijk wordt met de doorontwikkeling van de Binckhorst mogelijk gemaakt. Om 5.000 tot 7.500 extra woningen met alle bijbehorende (maatschappelijke) voorzieningen, openbare ruimte, groen en werkgelegenheid te kunnen toevoegen en de Vlietlijn te kunnen realiseren, is een gewijzigd omgevingsplan nodig. Dit proces is in 2024 gestart met het opstellen van het gebiedsprogramma Binckhorst.

Stadsvernieuwing: Bestaande stad

• In stadsdeel Scheveningen zijn verschillende ontwikkelingen gaande onder het programma ‘De Kust Gezond’. Eind 2024 zijn de uitgangspuntenbrief en het schetsontwerp voor herontwikkeling van de Pier aan de raad aangeboden. Parallel hieraan zal de eigenaar (opstalhouder) van de Pier voorbereidingen treffen voor een aanvraag omgevingsvergunning en voorbereidende werkzaamheden voor de renovatie en herontwikkeling van de Pier. Voor de ontwikkeling van het visafslaggebouw is met United Fish Auctions (UFA) gewerkt aan de voorbereiding van een Ontwikkelingsovereenkomst (OO) met een Allonge. Deze plannen worden daarna verder uitgewerkt en getoetst op ruimtelijke en financiële haalbaarheid. In het voormalige schoolgebouw aan de Zeezwaluwstraat is eind 2024 gestart met de bouw van zestien betaalbare huurwoningen. Dit is mede mogelijk gemaakt dankzij een bijdrage van het Rijk uit de Startbouwimpuls (SBI). Voor de tijdelijke huisvesting van Europol (Jan Willem Frisolaan 3) is in het najaar een verkeersbesluit vastgesteld (RIS320411 ) voor de onttrekking van het openbaar verkeer aan de openbare ruimte om de veiligheidsmaatregelen voor Europol te kunnen realiseren. Hiernaast is ook gewerkt aan een gronduitgifte overeenkomst voor het stuk grond waar de veiligheidsmaatregelen op gerealiseerd moeten worden. In 2024 heeft de gemeente in samenwerking met het Rijksvastgoedbedrijf de verkenning Internationale Zone / World Forum-gebied uitgevoerd als verdere uitwerking van de Gebiedsvisie 2019 voor het deelgebied Worldforum. De verkenning is uitgewerkt in een rapportage met tekst- en beeldmateriaal waarin de mogelijkheden van het gebied rondom het World Forum in kaart zijn gebracht. Onderdeel van het proces is keuzes te maken over de toekomstige ontwikkeling van dit deelgebied. Voor de Plesmanweg 1-6 heeft de raad in november ingestemd met het bestemmingsplan (RIS319781 ). Hiernaast heeft het voorlopig ontwerp (RIS162941) voor de openbare ruimte ter inzage gelegen. Na afronding van de nota van beantwoording, zal het VO bestuurlijk vastgesteld kunnen worden.
• In stadsdeel Loosduinen zijn diverse ontwikkelingen gaande. Voor de locatie Monsterseweg-Parnassia Bloemendaal is in 2024 het PUK uitgewerkt zodat het begin 2025 in procedure kan gaan. Voor Tuincentrum Hanenburg heeft de gemeenteraad ingestemd met het PUK. In Q3 2024 is de anterieure overeenkomst getekend door de ontwikkelaar. De plannen voor Kijkduin Binnen-Hoek Wijndaelerweg voor de bouw van woningen (sociaal) en de realisatie van openbare parkeerplaatsen zijn verder uitgewerkt. De openbare ruimte in Kijkduin-Bad is vóór de bouwvakantie van 2024 grotendeels opgeleverd. Op verzoek van de ondernemers heeft de inrichting van het Lage Deltaplein na het einde van het hoogseizoen plaatsgevonden. Eind 2024 was de gehele openbare ruimte gereed behoudens een paar kleine stukjes (het onderste deel van de Kijkduinsestraat en de speelboot). Dit betreft zowel het investeringsproject als de grondexploitatie. Voor de KPN-locatie op de hoek Torbeckelaan/Monseigneur Nolenslaan is in 2024 de omgevingsvergunning gepubliceerd. Het project ter herontwikkeling van de ADS-velden in Loosduinen is in 2024 stopgezet als gevolg van de Stikstofuitspraak van de Raad van State uit 2022.
• In stadsdeel Segbroek is voor het project Boylestraat gewerkt aan een uitgifteovereenkomst tussen gemeente en Haag Wonen voor de geplande start bouw in 2025.
• In stadsdeel Leidschenveen/Ypenburg is in 2024 voor de Vlietzone gewerkt aan een integrale gebiedsvisie. In 2024 is hiervoor in de onderzoeksfase een verkeersonderzoek, sportonderzoek en onderzoek bedrijventerrein Westvlietweg uitgevoerd. Voor het project Henri Faasdreef Wandelganger heeft in 2024 visievorming plaatsgevonden en is de projectopdracht opgesteld. Voor het project Henri Faasdreef Woonwagenlocatie is er in 2024 een inrichtingsplan gemaakt en zijn voorbereidingen getroffen voor de vergunningverlening, participatie en realisatie die in 2025 zal volgen. In Q1 2025 wordt de raad geïnformeerd aangaande planning van de verplaatsing van de bewoners van de Energiestraat naar de Henri Faasdreef.
• In stadsdeel Laak is het PUK Schaapherderstraat vastgesteld in juli 2024 (RIS319138) . Het programma bestaat uit 221 sociale huurwoningen en 43 betaalbare koop in nieuwbouw. De Provincie Zuid Holland heeft € 500.000 subsidie toegekend voor realisatie van de sociale huurwoningen. Parallel is gewerkt aan planvorming voor het vergroenen van de buitenruimte. Het VO zal in Q3 2025 ter inzage worden gelegd. Tevens heeft Hof Wonen een BOPA ingediend voor nieuwbouw aan de Stuwstraat en heeft zij de planvorming opgestart voor nieuwbouw aan de Trekweg.

Lasten
De begrote lasten bedragen € 25,5 mln., de werkelijke lasten €20,4 mln., per saldo is € 5,1 mln. minder aan lasten gerealiseerd. Van de werkelijke lasten voor stadsvernieuwing heeft het grootste deel betrekking op personeelskosten (€ 15,9 mln.), de rest op programmalasten. De gebieden en projecten waar in 2024 aan gewerkt is zijn:

Gebiedsontwikkeling Central Innovation District:               € 5,9 mln.
Gebiedsagenda Laakhavens, NVU CS Oost, HS Kwartier, Gebiedsagenda Station Laan
van NOI, Gebiedsagenda Den Haag Nieuw Centraal, Bellevuelocatie, Gebiedsagenda
Beatrixkwartier, Programmaplan en -sturing CID, Participatie en omgevingsmanagement,
WBI 1e fase gebiedsontwikkeling NOI, Voorzieningenonderzoek, Strategische verkenning
RVB CS-Oost, Schedeldoekshaven, Spuikwartier

Gebiedsontwikkeling Binckhorst:                      € 3,5 mln.
Doorontwikkeling Binckhorst (business case),Gebiedscoördinatie, Uitvoeringsstrategie,
Gebiedscommunicatie en marketing, Binckhaven, Afvalcluster, Pilot omgevingsplan,
Ontwikkeling begraafplaats- en spoorboogzone, Trekvlietzone Noord,
Plan van aanpak verwervingsstrategie Waterfrontpark                

Gebiedsontwikkeling Zuidwest:                        € 3,3 mln.
Herinrichting openbare ruimte De Venen, Gebiedsagenda Uithof-Lozerlaan, PUK Meleco-
Denekamp en voorbereiding herinrichting openbare ruimte Meleco Denekamp, Gebiedsagenda
Stadshart Leyweg/Morgenstond, Herontwikkeling Betje Wolfstraat, Verkenning sportpark Escamp, Herinrichting openbare ruimte Moerwijk Oost, Programma- en uitvoeringsplan Zuidwest,
Participatie Zuidwest, Rijksprogramma Leefbaarheid en Veiligheid.

Gebiedsontwikkeling Bestaande Stad                     € 3,7 mln.

De Kust                               (€ 1,2 mln.)
Leefbaarheidsplein Dr. Lelykade, Gebiedscoördinatie Scheveningen,
De Pier 2e fase, United Fish Auctions, Exploitatie Zeezwaluwstraat, Nazorg Vitalizee, Haalbaarheidsonderzoek parkeerterrein Machiel Vrijenhoeklaan
Noord                                 (€ 1 mln.)
Gebiedscoördinatie Binnenstad, Ruimtelijk programmatische verkenning
IZ/WF, Puk Schaapherderstraat, Plesmanweg 1-6, Uitbreiding Europol en Internationale
Zone, Kleinschalig Opdrachtgeverschap
Zuid                                  (€ 1,5 mln.)
Gebiedsgericht Werken, Herontwikkeling Tuincentrum Hanenburg,
ADS-velden Monsterseweg, Oude Haagweg, Gebiedsvisie Haagse Vlietzone, Parnassia
Monsterseweg, Onderzoek Erasmuszone

Overig                                 € 3,9 mln.
Omgevingsvisie Den Haag, Stad- en Metropool, Beeld- en kwaliteitsplannen, Q-teams,
Stadsadviseurs, Ruimtelijke regietafel, Eyeline & Skyline, Buitenruimte en duurzaamheid,
Ondersteuning Grondbedrijf (o.a. taxaties, beleid), Beheersing projecten/risicomanagement

Baten            
De begrote baten bedragen € 6,6 mln. en de werkelijke baten € 11,3 mln. De gerealiseerde baten bestaan voor het grootste gedeelte uit onttrekkingen uit reserves (€ 3,7 mln.) ten behoeve van Omgevingsvisie Den Haag, Doorontwikkeling Binckhorst en een WBI-subsidie voor Berensteinlaanblok/deelproject de Venen. Daarnaast uit bijdragen van derden voor diverse projecten in de gebieden (€ 1,3 mln.), uit een verlaging van het bedrag dat is gereserveerd voor oninbaarheid van de kapitaalverstrekking aan WOM DHZW (€ 4,8 mln.) en is de reserve Participatie vrijgevallen (€ 1,4 mln.), omdat deze lager was dan de ondergrens van € 2,5 mln.

Financieel resultaat Stadsvernieuwing                                                                     € 9,8 mln. V / I

Lasten:                                                                                                          € 5,1 mln.    V / I
                                                                         
Cofinanciering Binckhorst, Zuidwest                                                € 1,5 mln.    V / I
Binnen de Binckhorst is sprake van een voordeel van € 1,4 mln. die betrekking heeft op het Gasoverslag station. De gemeente draagt bij vanuit het cofinancieringsfonds aan de verplaatsing hiervan om het Waterfrontpark te kunnen faciliteren. Door complexiteit van het project, duurt de afstemming met Gasunie en Stedin langer dan was voorzien. De voorbereiding om te komen tot een samenwerkingsovereenkomst loopt in 2025 nog door. De start van de uitvoering waarvoor € 1,4 mln. in het cofinancieringsfonds is opgenomen schuift daarmee ook op naar later in 2025. Daarnaast is een begrote onttrekking voor Nationaal programma Zuidwest niet gerealiseerd (€ 85K). Voorgesteld wordt om het totale bedrag van € 1,5 mln. te verrekenen met de reserve Cofinanciering.

Grote projecten Binckhorst, CID en Zuidwest                                 € 2,8 mln.   V / I
Bij verschillende grote projecten in de gebieden Binckhorst en CID ad € 2,4 mln. (Waterfrontpark, investeringen buitenruimte, gebiedscoördinatie en programmasturing) en Zuidwest € 0,4 mln. (Openbare ruimte Moerwijk Oost, Twickelstraat en Genemuidenstraat) is de begrote onttrekking uit de concernreserve Grote projecten nog niet (volledig) benut. Voorgesteld wordt om deze bedragen voor de projecten beschikbaar te houden en het totale saldo van € 2,8 mln. middels resultaatbestemming te verrekenen met de concernreserve Grote Projecten.

Overig                                                                                                    € 0,8 mln.   V / I
Diverse projecten zijn vertraagd in de tijd of zijn in afwachting van bijvoorbeeld de ontwikkelstrategie of omgevingsplan. Daarnaast is sprake geweest van onderbezetting als gevolg van het niet kunnen aantrekken van gekwalificeerd personeel, waardoor bepaalde werkzaamheden niet zijn uitgevoerd.

Baten:                                                                                                                                         € 4,7 mln.   V / I

WOM DHZW                        € 4,8 mln.   V / I
Het beoogde verlies in de WOM DHZW voor de gemeente Den Haag komt per 31-12-2024 uit op een bedrag van € 9,2 mln. Het bedrag dat gereserveerd staat voor de oninbaarheid van de kapitaalverstrekking aan WOM DHZW bedroeg per 1-1-2024 € 14 mln. waardoor deze reservering met € 4,8 mln. verlaagd is (V). Conform de verordening zal bij resultaatbestemming worden voorgesteld dit bedrag te verrekenen met de Reserve Grondbedrijf.

Overig                           € 0,1 mln.   N / I
        

We zetten ons in voor voldoende woningen, betaalbaar wonen, eerlijke kansen op een woning en op prettig wonen en sterke wijken. Dit doen we door verschillende acties en maatregelen in te zetten rondom de 4 speerpunten (1) betaalbaar (ver)bouwen in alle delen van de stad, (2) passende huisvesting voor aandachtsgroepen, (3) een toekomstbestendige en duurzame woningvoorraad en woonomgeving en (4) vitale en leefbare wijken.

In 2024 hebben we concrete stappen gezet om uitvoering te geven aan de vier speerpunten:

1. Betaalbaar (ver)bouwen in alle delen van de stad

• Ambitie/algemeen betaalbaar bouwen

De ambitie voor betaalbaar bouwen is in de Woonvisie 2040 (RIS319812) verder aangescherpt. Den Haag streeft ernaar elk jaar 4.000 woningen aan de voorraad toe te voegen, waarvan 80% betaalbare woningen. Het gaat om 30% sociale huurwoningen door een toegelaten instelling en 50% middensegment (middenhuur of betaalbare koop). Dit is een aanzienlijke aanscherping van de ambitie van 50% betaalbaar (30% sociale en 20% middenhuur) uit de Woonvisie 2022. In 2024 is het aantal in aanbouw genomen woningen gestegen ten opzichte van 2023 en een groot aandeel daarvan betreft sociale huur.

• Urgentieprogramma betaalbare woningbouw

Het urgentieprogramma is in 2020 vastgesteld met als doel meer sociale en betaalbare woningbouw te realiseren. Hiertoe is in een tweetal tranches een aantal locaties vastgesteld waarvoor gewerkt wordt aan het realiseren van sociale en betaalbare woningen. Voorbeelden van projecten die in 2024 een stap verder richting ontwikkeling zijn gekomen zijn de Msgr Nolenslaan, Hofzichtlaan/Kleine Loo en Haga Sportlaan. In de Voortgangsrapportage Woningbouw 2024 wordt uitgebreid bij de voortgang van woningbouw en in het bijzonder het urgentieprogramma stilgestaan.

• Woonvisie

De uitdagingen op het gebied van Wonen in Den Haag zijn al langere tijd groot en in 2024 is er gewerkt aan een nieuwe woonvisie. Daarin zijn de wensen en ambities uit het ambitieakkoord vertaald, inclusief de nieuwe Rijksmogelijkheden. De inspraakperiode van de Ontwerp Woonvisie vond plaats van 7 juni 2024 tot en met 19 juli 2024. In december 2024 is de nieuwe Woonvisie (RIS319812) vastgesteld.

• Innovatieve woonvormen

We hebben het doel potentiële locaties voor innovatieve woonvormen in beeld brengen, gerealiseerd. We zijn daarbij van een longlist naar een shortlist gegaan. De locaties op de shortlist zijn zeer kansrijk voor innovatieve woonvormen. Voor deze locaties is een SWOT- analyse opgesteld. Daarnaast hebben we samenwerkingsafspraken gemaakt met Centrum GroepsWonen over het toewijzingsbeleid bij Woongroepen en we hebben werkbezoeken georganiseerd om samen met partnerorganisaties innovatieve woonconcepten te onderzoeken. In de voortgangsrapportage van het Stimuleringsplan innovatieve woonvormen die in het voorjaar van 2025 naar de raad gaat volgt een uitgebreid overzicht van de acties en resultaten van 2024 met een doorkijk naar 2025.

• Samenwerking partijen

De gemeente heeft met 7 woningcorporaties en hun huurdersorganisaties intensieve gesprekken gevoerd in het kader van het sluiten van prestatieafspraken voor het jaar 2025. Hierbij zijn tripartiete afspraken gemaakt over hoe zij bijdragen aan het behalen van de ambities van de Woonvisie op een aantal onderwerpen; omvang kernvoorraad/nieuwbouw, evenwichtige wijken, een betaalbare en prettige woning, goed gebruik van de bestaande voorraad, aandachtsgroepen, duurzame woningvoorraad, de huurders gezien en gehoord en een succesvolle samenwerking.

Tevens is de gemeente eind 2024 gestart met gesprekken met de Haagse corporaties en hun huurdersorganisaties in het kader van het sluiten van een vijfjarige Raamovereenkomst op basis van de Woonvisie, voor de jaren 2026 tot en met 2030. Dit moet het meerjarige kader bieden voor de reguliere cyclus van prestatieafspraken. Binnen dit proces wordt tevens gewerkt aan een werkwijze voor het goed kunnen monitoren van de voortgang van de prestatieafspraken.

• Gebiedsadvisering woningbouw

In de vastgestelde Woonvisie 2040 zijn gebiedsprofielen opgenomen voor de stadsdelen. Hierin zijn handvatten opgenomen die meegenomen worden in integrale producten ten aanzien van gebiedsgericht werken, programmatisch werken zoals gebiedsprogramma's en beleidskaders, PUK's/NvU's. We hebben gezamenlijk subsidies aangevraagd en toegekend gekregen om woningbouw te versnellen, te verduurzamen en de woonkwaliteit te verbeteren.

• Actualisatie nota voorraadbeleid

De actualisatie van het Haagse beleid over de bestaande woningvoorraad is in voorbereiding. Dit beleid vloeit voort uit de Woonvisie 2040 (RIS319812 ). Inmiddels is de evaluatie naar het effect van het huidige beleid rondom de bestaande woningvoorraad op de Haagse woningmarkt uitgevoerd. Begin 2025 volgt de rapportage.

2. Passende huisvesting voor aandachtsgroepen

• Opstellen woonzorgvisie

De woonzorganalyse is uitgevoerd in samenwerking met advies- en onderzoeksbureau Companen. Er zijn verschillende sessies geweest met betrokken partners voor het opstellen van de ambities en acties voor de Woonzorgvisie 2040. De ontwerp woonzorgvisie is gereed en ligt begin 2025 ter inzage.

• Doorbraakplan

In oktober 2021 heeft het college het Doorbraakplan huisvesting zorgdoelgroepen en statushouders gepresenteerd (RIS310115 ) met als doel het realiseren van extra woonplekken voor deze doelgroepen. Sinds de start van het Doorbraakplan zijn 390 woningen gerealiseerd, waarvan 244 voor de doelgroep. Daarmee zijn 296 personen gehuisvest: 110 statushouders en 186 mensen die uitstromen uit zorginstellingen of maatschappelijke opvang (dak- en thuisloze mensen). Daarnaast hebben 175 mensen een woonplek gevonden in de regio.  Er zijn vijf projecten waarvan de oplevering staat gepland in 2025 en 2026. Daarmee worden 526 woonplekken gerealiseerd, waarvan 286 tot 301 voor doelgroepen uit het Doorbraakplan. Daarnaast zijn vijf projecten, met 141 woonplekken, in de initiatieffase. Deze projecten wachten op uitvoering.

• Beleid woonwagenbewoners

De ambitie is om op bestaande en nieuwe woonwagenlocaties standplaatsen te realiseren omdat de woningnood onder woonwagenbewoners hoog is. In het voorjaar van 2024 hebben we op 10 van de 11 woonwagenlocaties gesprekken met bewoners gevoerd over het voorgenomen beleid om hun stem mee te nemen in het beleid. De opbrengst is verwerkt in de Nota Haags Woonwagenbeleid 2024 (RIS 320451 ). Als onderdeel van de beleidsontwikkeling zijn gesprekken gaande met grondzaken om standplaatsen in erfpacht en koop uit te geven. Dit is belangrijk voor de projecten Isabellaland en Henri Faasdreef (in het kader van verplaatsing Energiestraat). In december zijn we gestart met de voorbereidingen voor het woonbehoefteonderzoek dat in 2025 wordt uitgevoerd. Met de woningcorporaties Staedion, Haag Wonen en Hof Wonen zijn structurele overleggen over woonwagenzaken gestart gericht op het mede realiseren van de ambities uit de nota.

• Studentenhuisvesting

De gemeente heeft met de onderwijsinstellingen en DUWO het Haags Actieplan Studentenhuisvesting opgesteld. Dit zal begin 2025 gepubliceerd worden. We hebben met succes een subsidieaanvraag Regeling Huisvesting Aandachtsgroepen (RHA) gedaan voor studentenwoningen van DUWO aan de Verheeskade. Er is € 3 mln. toegekend.

• Huisvesting statushouders

Het Rijk stelt halfjaarlijks vast hoeveel statushouders de gemeenten moet huisvesten onder de taakstelling. In 2024 was Den Haag wettelijk verplicht 1226 statushouders te huisvesten. Daarvan zijn 835 statushouders gehuisvest. De taakstelling is daarmee niet volledig behaald.
De huisvesting is een wettelijke verplichting waarop de provincie toezicht houdt. In het toezichtskader geeft de provincie inzicht in de uitvoering van dat toezicht, de interventieladder en de consequenties die volgen bij het niet behalen van de taakstelling. In 2024 stond Den Haag op trede 3 (van 6) van de interventieladder.
De voorafgaande trede, 2B, vroeg om een ambtelijke dialoog en plan van aanpak voor de achterstand in de huisvesting. In de huidige trede, trede 3, vond bestuurlijk overleg plaats over de opgave en het plan van aanpak. Door het niet voldoen aan de taakstelling is het mogelijk dat Den Haag zal stijgen naar trede 4. Daarin zal een juridische interventie worden aangekondigd. In trede 5 volgt het besluit tot indeplaatsstelling. De laatste trede op die ladder, trede 6, voorziet in die juridische interventie en de indeplaatsstelling. Indien achtereenvolgende taakstellingen niet gehaald worden, zou trede 6 per januari 2026 bereikt kunnen worden.

• Arbeidsmigranten

In 2024 is ingezet op onder andere de verbetering van huisvesting en de positie van arbeidsmigranten. Daarbij is aandacht voor goed verhuurderschap, de verantwoordelijkheden van werkgevers en uitzendbureaus en lobby-initiatieven voor het verbeteren van de huisvesting van arbeidsmigranten. Meer hierover is te vinden in de Voortgangsrapportage EU arbeidsmigratie (RIS321305 ). Hierin is ook de stand van zaken rondom de Jaap Edenweg in de Uithof. Op deze locatie zullen op termijn opnieuw arbeidsmigranten worden gehuisvest. Haalbaarheidsstudie en ruimtelijke procedures worden voorbereid.

• Dak- en thuisloze mensen

In 2024 is een start gemaakt met de uitvoering van het beleidskader ‘Dakloosheid Den Haag geeft thuis’(RIS316085). Belangrijk uitgangspunten zijn het voorkomen van dakloosheid en meer woonplekken realiseren. De Woonvisie 2040 (RIS319812 ) geeft daarvoor meer mogelijkheden en instrumentarium.

• Urgenties

We streven naar een efficiënte en mensgerichte urgentieverlening. We willen een klantvriendelijke, duidelijke en tijdige dienstverlening voor woningzoekenden leveren.  Daarbij willen we voorkomen dat bij het beoordelen van urgentieaanvragen er knelpunten gemist worden bij aanvragers die niet aan de voorwaarden voldoen, maar wel te maken hebben met een schrijnende, niet passende woonsituatie. De dienstverlening loopt door en er is gewerkt aan de klantvriendelijkheid. Sinds juli 2024 zijn kansadviesgesprekken ingevoerd. In een kansadviesgesprek leggen de intakers uit waarom iemand niet in aanmerking komt voor een urgentie of er andere oplossingen zijn voor het woonprobleem en of er maatwerk toegepast moet worden. Daarnaast is het urgentieportaal verbeterd en beter leesbaar gemaakt. Er staat nu duidelijke uitleg en verwijzingen naar achtergrondinformatie bij meerdere vragen in de urgentiewijzer.

• Huisvestingsvergunning

We continueren, naast de vergunningsplicht voor sociale huur, ook de vergunningsplicht voor middenhuurwoningen om ervoor te zorgen dat deze woningen beschikbaar zijn voor huishoudens met een inkomen dat past bij de sociale en middenhuursector. De Wet Betaalbare huur (Kamerstukken TK 2023-2024, 36 496) die van kracht is geworden draagt bij aan deze opgave; hierdoor is de gereguleerde huur uitgebreid naar huurwoningen in het middensegment tot en met 186 punten volgens het woningwaarderingstelsel (WWS).

• Huisvestingsverordening

De komende jaren werken Sociale Verhuurders Haaglanden (SVH), Samenwerkende Huurdersorganisaties Haaglanden (SHH), gemeenten en de corporaties samen aan aanpassingen van de huisvestingsverordening. Voor de lange termijn onderzoekt SVH of het huidige woonruimteverdelingssysteem voldoet in Haaglanden, aanpassingen behoeft of dat er een ander systeem ontwikkeld moet worden. Om de doorstroming te bevorderen wordt het systeem van Woonnet Haaglanden zo ingericht dat lokale en regionale maatwerkvoorrangsregels die doorstroming bevorderen het zwaarst meetellen voor voorrang.
Met de SVH, SHH, gemeenten en de corporaties is gewerkt aan een technische wijziging van de huisvestingverordening (regionale hoofdstukken woonruimteverdeling) (RIS320061 ). Lokaal maatwerk (RIS316095) om 12 dakloze gezinnen te huisvesten is in 2024 gerealiseerd.  Ook werken we ter voorbereiding op de Wet versterking regie op de volkshuisvesting en als onderdeel van de koplopersregio Haaglanden in het kader van het Programma ‘Een Thuis voor iedereen' aan de regionale woonzorgvisie die regionaal beleid en afspraken maakt over de huisvesting van aandachtsgroepen.

• Onmisbare beroepsgroepen

De ambitie is om via afspraken met marktpartijen en woningcorporaties woningen voor leraren, politieagenten en zorgpersoneel beschikbaar te stellen. De proef met 15 sociale huurwoningen voor leraren in Den Haag Zuidwest is afgerond en geëvalueerd met de betrokken woningcorporaties. Met twee marktpartijen hebben we de proef met woningen voor leraren in de Adagio geëvalueerd (rapportage in Q1 2025). Er is contact gelegd met de politie om ook bij hen de woningvraag in kaart te brengen en hen te kunnen verbinden aan mogelijk aanbod in de stad. Via verhuurders en beheerorganisaties van diverse complexen (Willem Dreeshuis en Coornhert) wordt geprobeerd om verhuringen tot stand te brengen. Via friendscontracten zijn door Staedion in tien woningen in nieuwbouwcomplex Pegasus twintig studenten van de politieacademie gehuisvest. In het eerste halfjaar 2025 volgt een commissiebrief waarbij de raad geïnformeerd wordt over de huisvesting van vitale beroepsgroepen

3. Een toekomstbestendige en duurzame woningvoorraad en woonomgeving

• VvE balie

In 2024 heeft de VvE-balie diverse inwoners geholpen met informatie en advies. De VvE-balie richt zich op het creëren en behouden van gezonde, goed functionerende VvE's. Dit vormt de basis voor goed onderhouden VvE-gebouwen in Den Haag. Daarnaast is het doel om VvE's te stimuleren en te helpen bij onderhoud en verduurzaming van het gebouw. Alle inwoners kunnen met vragen of voor advies terecht bij de VvE-balie. Daarnaast wordt actief ondersteuning geboden aan (leden van) VvE's. Zo zijn er in 2024 meerdere informatiebijeenkomsten georganiseerd, waarvoor leden van VvE's in verschillende wijken zijn uitgenodigd. Tevens is een herijking van het VvE-beleid voorbereid. In 2025 wordt de raad geïnformeerd over het beleid waarmee de kracht van VvE's in de stad wordt versterkt.

• Gezond en veilig wonen

De gemeente heeft via de programmabegroting voor 2024 en 2025 financiële middelen vrijgemaakt om aan de slag te gaan met het thema gezond en veilig wonen. In 2024 is gestart met een wijkgerichte aanpak tegen vocht en schimmel in de wijken Schilderswijk, Transvaal, Laakkwartier en Moerwijk-Noord. Deze wordt door GGD Haaglanden uitgevoerd. Daarnaast is eind 2024 gestart met een lerende evaluatie van de lopende Haagse Aanpak vocht en schimmel. Doel is om te bekijken op welke punten de samenwerking tussen de gemeente, GGD Haaglanden en vier woningcorporaties verbeterd kan worden. Expliciet worden bewoners in dit onderzoek betrokken. Daarnaast zijn we gestart met de nieuwe aanbesteding voor de vocht- en schimmelexpert, als onderdeel van de lopende Haagse Aanpak vocht en schimmel.  De verbeterpunten uit de evaluatie van de inzet van de schimmelexpert 2020-2024 (RIS319349 ) zijn meegenomen in de nieuwe aanbesteding. Per 1 januari 2025 is de nieuwe opdracht verleend.

• Opknappen en isoleren van woningen /EFG aanpak

De gemeente werkt aan een breed actieprogramma woningverduurzaming en –onderhoud (RIS314778 en RIS316094). Dit programma combineert het verminderen van CO2-uitstoot, het verbeteren van het wooncomfort, het aanpakken van achterstallig onderhoud en het beperken van energiekosten (zie ook Programma 3 - Duurzaamheid, milieu en energietransitie). De gemeente werkt met dit programma aan een toekomstbestendige woningvoorraad en het versnellen van het aantal woningen dat jaarlijks wordt geïsoleerd. Het streven is gemiddeld 10.000 woningen per jaar te isoleren, waarbij de focus ligt op woningen met energielabel E, F of G (RIS314778 ).  

4. Vitale en leefbare wijken

• Goed verhuurderschap & verhuurvergunning

In maart 2024 is de verhuurvergunning verplicht geworden in een viertal buurten in Laakkwartier en Transvaalkwartier op grond van het inwerking treden van de Verhuurverordening (RIS 315496). Er zijn inmiddels (stand eind oktober 2024) 1.290 vergunningen verstrekt. De Wet goed verhuurderschap stelt de gemeente in staat om te handhaven op een aantal zaken waarop eerder niet gehandhaafd kon worden waardoor misstanden lastig aan te pakken waren. Denk aan de schriftelijkheidsvereiste voor huurcontracten, het in rekening brengen van servicekosten conform wetgeving en duidelijk onderbouwd, het verbod op intimidatie en het scheiden van huur- en arbeidscontracten. In de vergunningsgebieden kan ook op huurprijzen gehandhaafd worden voor het lage segment. In 2024 zijn 196 meldingen gedaan bij het meldpunt ongewenst verhuurgedrag. Intimidatie is de meest voorkomende melding, gevolgd door de schriftelijkheidsvereiste voor huurcontracten. De gemeente reageert niet alleen op meldingen maar controleert ook ambtshalve op misstanden.

• Particuliere huurmarkt

In 2024 heeft de gemeente zich ingezet voor een eerlijke en betaalbare huurmarkt. Er zijn drie kennissessies georganiseerd over de Wet goed verhuurderschap, de Wet betaalbare huur en andere ontwikkelingen. Tijdens deze sessies zijn nieuwe wettelijke kaders en manieren om woningen te verbeteren besproken. Daarnaast is er samengewerkt met Vastgoed Belang om particuliere verhuurders te betrekken bij stadsrenovatie, met Laak Centraal als aandachtsgebied. Dit is vastgelegd in een intentieverklaring. Verder zijn er gesprekken gevoerd met het Rijk over een meerjarig partnerschap voor de Regionale Realisatieagenda Woningbouw Haaglanden. Dit heeft onder meer geleid tot twee succesvolle aanvragen uit het Volkshuisvestingsfonds voor Laak Centraal en Zuidwest inclusief Rustenburg Oostbroek.

• Leegstand

De Woonvisie 2040 focust op efficiënt gebruik van stedelijke ruimte door langdurige leegstand tegen te gaan en transformaties te versnellen. Eind 2024 is een uitwerkingsnota door het college aangeboden aan de gemeenteraad om administratieve en structurele leegstand in Den Haag inzichtelijker te maken en te verminderen, met concrete beleidsinstrumenten gepland voor uitwerking in 2025 zoals de leegstandsverordening per 1 januari 2026. Belangrijke andere initiatieven zijn de herontwikkeling van ruimtes boven winkels onder het concept ‘Wonen, Werken en Recreëren boven Winkels’, en innovatief datagebruik om leegstand scherper in kaart te brengen. Ook richtten we ons op een brede aanpak voor woningen, kantoren en bedrijfsruimten, met een integrale samenwerking tussen interne en externe partners. Deze acties hebben een stevig fundament gelegd voor een effectievere aanpak in 2025 en daarna.

• Huurbalie

In 2024 speelde de Huurbalie een belangrijke rol als onafhankelijk adviespunt voor huurders en verhuurders in Den Haag. De inzet is om de positie van huurders sterker te maken en goed verhuurderschap te bevorderen. Zo zijn honderden huurders en verhuurders geholpen, en is de dienstverlening verder ontwikkeld. Voor x huurders zijn via het initiatiefrecht door succesvolle bemiddeling van de huuradviseurs verbeteringen, zoals dubbelglas, gerealiseerd zonder dat tussenkomst van de rechter nodig was. De adviseurs hebben daarnaast een actieve rol gespeeld bij relevante bijeenkomsten om de Huurbalie zichtbaarder te maken.

• Proceskostenfonds

In september 2024 is het proceskostenfonds opgezet in samenwerking met Sociale Fondsen Den Haag (RIS319508) . Het fonds biedt financiële steun aan particuliere huurders in het gereguleerde en middenhuursegment om juridische stappen te ondernemen tegen verhuurders die bindende uitspraken van de Huurcommissie negeren. Ook biedt het ondersteuning bij geschillen onder de Wet goed verhuurderschap, zoals het terugvorderen van te veel betaalde borg of sleutelgeld. Om het fonds bekendheid te geven, is een folder ontwikkeld die bij relevante bijeenkomsten gedeeld wordt. Ook worden huurders die in 2024 in het gelijk zijn gesteld door de Huurcommissie actief geïnformeerd over de mogelijkheid tot het verkrijgen van hun recht. Hiervoor is de eerste zaak aan een huurrechtadvocaat voorgelegd. De huuradviseurs van de Huurbalie begeleiden huurders in dit proces.

Lasten
In 2024 zijn er voor wonen en bouwen € 12,6 mln. aan kosten gemaakt. Deze kosten zijn besteed aan: € 2,5 mln. aan behandeling huisvesting en voorrangsverklaringen, € 1,8 mln. aan huisvesting bijzondere doelgroepen, en € 3,2 mln. aan woningmarkt strategie. Voor onderzoek, portfoliomanagement, strategie, externe betrekkingen, Lobby en participatie is totaal € 5,2 mln. aan kosten gemaakt. Voor de huisvesting van statushouders is totaal € 0,6 mln. aan kosten gemaakt

Baten
De baten van € 2,7 mln. bestaan voor € 0,8 mln. bestaat uit leges (urgentie/Huisvesting en overige), voor € 0,6 mln. uit huurbaten sociale huur en huisvesting statushouders € 0,4 mln. uit een onttrekkingen uit de reserves, € 0,3 mln. bijdrage uit voorziening woningsplitsing,  € 0,2 mln. bijdrages voor onderzoek , € 0,1 mln. uit bijdrage vanuit het rijk (huisvesting bijzondere doelgroepen), € 0,1 mln. bedraagt de bijdrage van woningcorporaties voor de inzet van de vocht en schimmel expert. € 0,2 mln. is overig.

Financieel resultaat Wonen en bouwen                                                                    € 6,7 mln. V / I

Lasten:                                                                                                                            € 6,8 mln. V / I
Achterblijven verschillende tranches van het urgentieprogramma RIS307127      € 5,4 mln. V

De meeste komen alsnog tot uitvoering. De verkenningen hebben er ook toe geleid dat een aantal locaties vooralsnog is afgevallen. Voor de eerste tranche gaat het daarbij om de Daendelstraat 57, Fruitweg 100, Deelplan 26 en Neherkade/Stieltjesstraat. Voor de tweede tranche gaat het om de Spaarwaterstraat en station Mariahoeve. De ontwikkeling van deze locaties naar betaalbare woningen is om verschillende redenen (nog) niet haalbaar gebleken (voortgangsrapportage RIS 318912)

Vertraging doorbraakplanprojecten                                                                                       € 1,4 mln. V

Deze projecten worden gefinancierd vanuit de reserve nieuwkomers die in programma 8 staat. Tegenover het voordeel van € 1,4 mln. staat een nadeel in programma 8. Gemeentebreed is het resultaat neutraal. 
Overig                                                                                                                                         € 0,1 mln. N

Baten:                                                                                                                                € 0,1 mln. V / I

In het jaarplan Vergunningen Toezicht en Handhaving (VTH) worden vooraf de prioriteiten, aandachtsgebieden en bestuurlijke speerpunten benoemd. Aan het jaarplan VTH 2024 (RIS 319989 ) is uitvoering gegeven.

Toezicht en handhaving wordt uitgevoerd aan de hand van meldingen en eigen opsporing. In 2024 zijn er 3.511 meldingen op verschillende onderwerpen binnengekomen. Er worden controles uitgevoerd om overtredingen op te sporen en deze worden vervolgens beëindigd door herstelsancties en in voorkomende gevallen ook bestraft door het opleggen van boetes.

In 2024 hebben wij ons hoofzakelijk op de volgende onderwerpen gericht:

• Overbewoning, onvergunde en vergunde kamerbewoning
• Goed verhuurderschap
• Opkoopbescherming
• Huisvestingsvergunning
• Energielabel C
• Achterstallig onderhoud
• Illegale bouw en strijdigheid met het bestemmingsplan
• Toeristische verhuur
• Woonoverlast
• Adviseren en toezicht houden op evenementen en het afhandelen van gebruikersmeldingen

Er wordt jaarlijks gedetailleerd verslag gelegd over de inzet en resultaten van toezicht en handhaving in een nog vast te stellen jaarverslag VTH 2024.

Lasten
Inzet apparaat op handhaving op de eerder genoemde onderwerpen betreft € 6,4 mln. Inzet juridische capaciteit voor het opvolgen en afhandelen van beroep en bezwaar, samen met proceskosten betreft € 0,9 mln.
Doorontwikkelen meldsysteem, digitale handhaving en data gedreven werken betrof samen met automatisering € 0,5 mln. € 0,5 mln. aan beheer en onderhoudskosten woonwagencentra en € 0,2 mln. overige lasten.

Baten
Uit bestuurlijke boetes en dwangsommen zijn € 0,5 mln. aan opbrengsten geboekt. Huurontvangsten voor woonwagencentra betrof tevens € 0,5 mln.

Financieel resultaat Toezicht Handhaving en Wonen                                            € 0,8 mln. V / I

Lasten:                                                                                                                                        € 1,3 mln. V / I

Onderbezetting Inspecteurs Handhaving                                                                             € 0,7 mln. V
La gere dotatie dubieuze debiteuren mede a.g.v. lagere baten                                      € 0,3 mln. V
Overig                                                                                                                                               € 0,3 mln. V

Baten:                                                                                                                                               € 0,5 mln. N / I
Lagere baten uit bestuurlijke boetes en dwangsommen                                                  € 0,5 mln. N

Het bezit van strategisch vastgoed is een grondinstrument waarmee de gemeente kan sturen op het realiseren van (maatschappelijke) doelstellingen in het ruimtelijke domein. Het betreft gronden en/of panden die nog geen onderdeel zijn van definitieve ontwikkelingen. We optimaliseerden de verhuurbaten en de lasten zoals afschrijving, rente, onderhoud en beheer met als doelstelling om daar waar mogelijk tenminste kostenneutraal te exploiteren. Exploitatiesaldi zijn verrekend met de reserve Strategisch vastgoed stadsontwikkeling.

In 2024 hielden we de bestaande voorraad strategisch vastgoed in stand, waarbij in de periode tot ontwikkeling de gemeente het strategisch bezit kan inzetten om tijdelijk initiatieven op te vangen, mits de initiatieven passen binnen de kaders van de herontwikkeling. Wanneer er geen nut of noodzaak meer is voor de gemeente om locaties onder strategisch bezit of andere beleidsterreinen in portefeuille te houden, kan het wenselijk zijn om over te gaan tot verkoop. Dat is in 2024 gebeurd voor een stuk grond dat is verkocht aan de gemeente Pijnacker-Nootdorp.   

Lasten 
De werkelijke lasten bedragen ca. € 6,1 mln. en bestaan voor € 5 mln. uit kapitaallasten, onderhoudslasten, zakelijke lasten, servicelasten en apparaatslasten behorend bij de strategische vastgoedportefeuille. Verder leidt de niet begrote verkoop van een stuk grond aan de gemeente Pijnacker-Nootdorp tot een afboeking van de boekwaarde van € 0,7 mln. Verder is een nadeel van € 0,3 mln. opgetreden door een juridisch geschil bij de verkoop van de Titaan.  

Baten  
De werkelijke baten bedragen ca. € 7,4 mln. waarvan € 5,5 mln. uit verhuur van strategisch vastgoed en overige baten. De niet begrote verkoop van grond aan Pijnacker-Nootdorp leverde een opbrengst op van € 1,2 mln., zie ook de afboeking van de boekwaarde bij de lasten. Verder is conform de begroting € 0,7 mln. vrijgevallen uit de reserve Strategisch vastgoed stadsontwikkeling vanwege de verlaagde omslagrente.   

Financieel resultaat beheer bedrijfspanden                                                             € 0,03 mln. N / I

Lasten:                                                                                                                                       €   0,6 mln. N / I

Afboeking boekwaarde verkoop grond                                                   € 0,7 mln. N / I
In 2024 is een stuk grond verkocht aan de gemeente Pijnacker-Nootdorp. De verkoop was niet begroot. De boekwaarde van deze grond was € 0,7 mln. en is als last verantwoord. Tegenover deze afboeking staat een verkoopopbrengst van € 1,2 mln. zie ook de toelichting bij de baten. 

Baten:                                                                                                                                         €   0,6 mln. V / I

Opbrengst verkoop grond                                                                                 € 1,2 mln. V / I  
In 2024 is een stuk grond verkocht aan de gemeente Pijnacker-Nootdorp. De verkoop was niet begroot. De verkoopopbrengst was € 1,2 mln. Tegenover de verkoopopbrengst staat ook een afwaardering van € 0,7 mln. voor de boekwaarde van de grond, zie ook de toelichting bij de lasten.  

Lagere onttrekking uit de reserve en overige verschillen                       € 0,6 mln. N / I  
Door de verkoop grond zijn ontstaat per saldo een voordeel van € 0,5 mln. Dat bedrag is minder onttrokken uit de reserve Strategisch vastgoed dan begroot. Verder zijn de overige verschillen € 0,1 mln. nadelig.  

Door uitvoering van het VTH-beleid (RIS 319987 ) hebben we gezorgd dat bouwprojecten en projecten die afwijken van het omgevingsplan binnen de wettelijke en inhoudelijke kaders werden uitgevoerd, met een sterke focus op kwaliteit en veiligheid. Dit hebben we gedaan binnen de kaders van de nieuwe Omgevingswet en Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. We hebben zo bijgedragen aan het creëren van een aantrekkelijke stad.  

Op 1 januari 2024 zijn de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in werking getreden. Net als bij veel andere gemeenten heeft de implementatie van de Omgevingswet en het eigen maken daarvan in Den Haag het afgelopen jaar zeer veel tijd en inzet gekost. Het nieuwe vergunningsysteem bleek nog niet voldoende ontwikkeld om het vergunningproces goed en efficiënt te laten verlopen. Daarnaast is het in het nieuwe Digitaal Stelsel Omgevingswet (het voormalige Omgevingsloket) voor initiatiefnemers lastig om een aanvraag correct in te dienen. Een grote factor daarin is ‘de knip’. Omdat de Omgevingswet bij bouwwerken onderscheid maakt tussen een technisch en een ruimtelijk deel zijn voor sommige (ver)bouwprojecten twee omgevingsvergunningen nodig: een omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit en een omgevingsvergunning voor een technische bouwactiviteit. Regelmatig ontbreekt een activiteit in de aanvraag. Aanvragers kunnen er echter ook bewust voor kiezen de twee omgevingsvergunningen los van elkaar aan te vragen omdat er geen verplichte samenhang tussen de activiteiten is. Pas als voor het project benodigde vergunningen zijn verleend, mag met de bouw worden gestart. Aanvragers worden actief geïnformeerd wanneer er een activiteit in de aanvraag mist. Het formeel afhandelen van onvolledig of onjuist ingediende aanvragen kost veel tijd.

Mede door deze problemen is de werkvoorraad toegenomen en zijn achterstanden in de vergunningverlening ontstaan. Ook de komende jaren verwachten wij nog veel inspanningen te moeten verrichten om de Omgevingswet goed eigen te maken, het vergunningsysteem door te ontwikkelen en het proces efficiënt en betrouwbaar in te richten.

In 2024 heeft de gemeente 2399 vergunningaanvragen voor omgevingsplanactiviteiten in behandeling genomen, 1153 vergunningaanvragen voor de technische bouwactiviteit en 163 vergunningaanvragen voor het wijzigen van monumenten. Daarnaast zijn er nog 440 overige activiteiten aangevraagd. Het aantal vergunningaanvragen is lager dan verwacht. Dit komt onder andere doordat er in december 2023 een onverwachte piek was in het aantal ingediende vergunningsaanvragen in verband met de onzekerheid die de Omgevingswet met zich meebracht.

Onder de Wkb geldt voor bepaalde bouwwerken een meldingsplicht in plaats van een vergunningplichtig voor de technische bouwactiviteit. In 2024 gold dit voor nieuwbouw van bouwwerken die vallen onder gevolgklasse 1, dit zijn eenvoudige bouwwerken zoals woningen, lage bedrijfsgebouwen en kleine infrastructurele werken. Het toezicht op de bouw werd bij die bouwwerken uitgevoerd door onafhankelijke private kwaliteitsborgers. Voordat het gebouw in gebruik wordt genomen, moet een Wkb-gereedmelding bij de gemeente worden ingediend. Er zijn in Den Haag 33 Wkb-bouwmeldingen en 9 Wkb-gereedmeldingen ingediend in 2024. Hiervan waren echter maar 2 bouwmeldingen volledig en correct ingediend, 40 meldingen waren foutief. Als bevoegd gezag heeft de gemeente het dossier van deze meldingen beoordeeld op volledigheid. Het aantal Wkb-meldingen blijft sterk achter bij de verwachting.

Sinds 2024 moeten de aanvragen voor een buitenplanse omgevingsactiviteit (BOPA) waarover de Raad wil adviseren, worden voorgelegd voor een bindend advies.  De raad heeft in 2024 over 10 BOPA's  een bindend advies afgegeven.

Lasten:
In 2024 is er € 38 mln. besteed aan omgevingsvergunningen. Hiervan is € 18,5 mln. besteed aan ambtelijke inzet, € 1,5 mln. voor de toetsing en controle bij bouwaanvragen door de Veiligheidsregio Haaglanden, €1,3 mln. aan kosten voor de behandeling en afdoening van beroep- en bezwaarschriften, € 0,9 mln. voor de inzet door de Omgevingsdienst Haaglanden bij bouwaanvragen en meldingen voor asbestsanering, € 0,9 mln. voor het beheren en ontwikkelen van de ICT systemen, € 0,6 mln. aan kosten van derden partijen.

Baten:
De baten zijn de inkomsten uit leges voor omgevingsvergunningen € 14,5 mln. en daarnaast een onttrekking uit de voorziening bouwleges van € 3,0 mln. Inclusief de technische verwerking ervan.

Financieel resultaat Omgevingsvergunningen                                  € 11,4 mln. N / I

Lasten:                                                                                                                            €13,8 mln. N / I

Neutrale ontwikkelingen                                                                        € 14,1 mln. N / I
Betreft de technische boeking van de voorziening bouwleges, het betreft de dotatie van de opbrengsten en maximale verrekening van de lasten. In 2024 was de stand van de voorziening niet toereikend waardoor er een nadelig resultaat ontstaat. Dit nadeel mag niet verrekend worden met de voorziening bouwleges omdat de BBV voorschrijft dat een voorziening geen negatief saldo kan hebben.

Beroep en bezwaar                                                                                  € 0,2mln. N / I

Lagere lasten ambtelijk apparaat                                                      € 0,9 mln. V / I

Baten:                                                                                                                            €  2,4 mln. V / I

Neutrale ontwikkelingen                                                                      € 14,1 mln. V / I
Zie hierboven.

Lagere baten voorziening bouwleges                                             € 11,7 mln. N / I
Er zijn veel minder grote bouwaanvragen ingediend waardoor de geraamde inkomsten € 11,7 mln. lager zijn uitgevallen dan verwacht.       

Langs de Trekvliet zal een brede zone komen voor fietsers en wandelaars gecombineerd met veel groen, genaamd het Waterfrontpark. Vanuit Ontwikkelingsperspectief Trekvlietzone (RIS289670) en Projectdocument Trekvlietzone (RIS295889) is door de gemeente de ambitie gesteld om loodrecht op het Waterfrontpark het ‘Binckhorstpark’ te laten aansluiten. Het Binckhorstpark, ook wel Long van Laak genoemd, bestaat uit een groene zone aan beide zijdes van de Binckhorstlaan bestaande uit Kasteel Binckhorst aan de Trekvlietzijde en Begraafplaats st. Barbara aan de andere zijde. Het uiteindelijke streven is om een groene verbinding te maken tussen deze twee groene plekken. In de Trekvlietzone is hiervoor de aanzet gegeven door het Poortgebouw voor Kasteel Binckhorst te slopen. Door de sloop van dit pand is er zicht vanaf de Binckhorstlaan op het kasteel. De vrijkomende ruimte krijgt een groene inrichting. Dit is onderdeel van de ambitie zoals hierboven genoemd om hier een groene parkachtige zone in te richten, die doorloopt aan de andere zijde van de Binckhorstlaan waar de begraafplaats ligt.

De Kasteeltuin wordt uitgevoerd in 2 fases. Fase 1 behelst de uitvoering rondom het kasteel (vergraven sloot, grondwerk), waarbij de kasteeleigenaar grond verwerft van de gemeente Den Haag. Fase 2 gaat over de feitelijke herinrichting van de kasteeltuin. Fase 1 is in 2024 uitgevoerd en afgerond.

 
Lasten
De werkelijke lasten bedragen € 0,63 mln. en deze zijn besteed aan grondwerk en cultuurtechnische aanleg en het maken van bestekken (constructie en cultuur).

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Doelstelling was om de Omgevingswet een zachte landing te geven binnen de organisatie en om zoveel mogelijk bestemmingsplannen af te handelen binnen het oude regime van de Wet ruimtelijke ordening (Wro). Het is gelukt om in 2024 de afdelingen die het betreft te laten werken volgens het nieuwe regime en de nieuwe instrumenten van de Omgevingswet, en om de meeste nog lopende laatste bestemmingsplannen ter vaststelling aan de raad aan te bieden.

Een aantal bestemmingsplannen dat voor ingang van de Omgevingswet in ontwerp ter inzage is gelegd is ter vaststelling aan de raad aangeboden in 2024. Daarnaast is een start gemaakt met het opstellen van regelsets ten behoeve van het uiteindelijk vaststellen van het permanente omgevingsplan (uiterlijk 1-1-2032 gereed).

Het programma implementatie Omgevingswet heeft een nieuwe opdracht gekregen om de doorontwikkeling van de implementatie van de wet te ondersteunen. Daarvoor zijn plannen van aanpak gemaakt, waaraan de komende jaren gewerkt zal worden. Het gaat daarbij om de onderwerpen dienstverlening, doorontwikkeling van het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO), de samenhang van de nieuwe kerninstrumenten en het monitoren van en evalueren van die instrumenten.

Voor het voortzetten van het programma omgevingsplan en het ter inzage kunnen leggen van de bestemmingsplannen is ambtelijke inzet geleverd ad € 1,0 mln.
De doorontwikkeling van de ondersteuning van de implementatie van de Omgevingswet door het programmateam betreft € 1,4mln. Voor de voortzetting van de implementatie Omgevingswet zijn de daarvoor bestemde middelen uit de December en Mei circulaire gedoteerd aan de Reserve Voorbereidingskosten Omgevingsvisie, Omgevingswet en Omgevingsplan ad € 2.4 mln. Overige taken € 0,1 mln.
 

Financieel resultaat Omgevingsplan                                                           € 0,7 mln. V/ I

Lasten:                                                                                                                         € 2,2 mln. V / I

Krapte arbeidsmarkt                                                                                           € 0,5 mln. V / I
Als gevolg van krapte op de arbeidsmarkt gaat het invullen van de vacatures moeizaam. Dit heeft met name impact op de uitvoering van het programma omgevingsplan.

Verschuiving uitvoering programma implementatie Omgevingswet           € 1,4 mln. V / I
Het programma implementatie Omgevingswet heeft zich in 2024 georiënteerd op haar nieuwe opdracht. Na goedkeuring van de opdracht eind augustus 2024 is er gestart met de daadwerkelijke uitvoering. Hoewel er eind 2024 wel uitgaven zijn gerealiseerd zal het grootste deel van de begrote uitgaven in 2025 plaatsvinden. Hiermee verschuiven tevens de baten naar 2025 en is dit tezamen een neutrale ontwikkeling.

Minder claims op nadeelcompensatie                                                                  € 0,2 mln. V / I

Baten:                                                                                                                           € 1,5 mln. N / I

Verschuiving uitvoering programma implementatie Omgevingswet             € 1,4 mln. N / I
Met het verschuiven van een deel van de uitvoering van het programma implementatie Omgevingswet naar 2025, onttrekken we in 2025 de middelen die in de Reserve Voorbereidingskosten Omgevingsvisie, Omgevingswet en Omgevingsplan staan.
Overig                                                                                                                           € 0,1 mln. N / I

We hebben voldaan aan onze wettelijke verplichtingen op het gebied van geo-informatie door het beheren van de geobasisregistraties BAG, BGT en BRO. Hierover rapporteren we jaarlijks (RIS 318430 ). Daarnaast hebben we bijgedragen aan de ontwikkeling van de Digitale Spiegelstad en stappen gezet in de transitie naar datagedreven werken. In de transitie naar datagedreven werken is het belangrijk dat data van goede kwaliteit op een optimale manier beschikbaar is voor gebruikers. Daarom is er gewerkt aan de doorontwikkeling van het integraal beheer van de geobasisregistraties en aan het beschikbaar maken en stimuleren van het gebruik van geodata via onder andere de datalabs en webGIS.

In 2024 heeft de implementatie van de Omgevingswet geleid tot enkele procesaanpassingen. Daarnaast kende de invoering enkele tijdelijke uitdagingen. Ondanks deze omstandigheden hebben we voortgang geboekt in het beheer en het beschikbaar maken van geo-informatie.

We hebben gewerkt aan de verdere automatisering van mutatiedetectie via beeldmateriaal, op basis waarvan een verbeterslag is gemaakt in onze registraties. Voor de inwinning van ruimtelijke gegevens zijn laserscanners ingezet, wat heeft bijgedragen aan de nauwkeurigheid en kwaliteit van onze gegevens. Deze innovaties zijn nodig, omdat door marktontwikkelingen de traditionele inwinningstechnieken duurder zijn geworden.

Het 3D-stadsmodel is geactualiseerd en een database is ingericht om de gegevens structureel te beheren. Daarnaast zijn medewerkers opgeleid in 3D-tekenen en is een beheerteam aangesteld om de kwaliteit en continuïteit van het model te waarborgen. Voor de Digitale Spiegelstad is gezorgd voor afstemming, innovatie en een solide basis voor verdere ontwikkeling van het programma.

Het Datalab is verder ontwikkeld en beter geïntegreerd binnen de organisatie, waardoor samenwerking tussen afdelingen is verbeterd en het aantal gebruikers is toegenomen. Verder is een nieuw WebGIS -platform gerealiseerd, inclusief een vernieuwde gebruikerservaring en opzet voor een nieuwe toegangssite. Dit platform biedt verbeterde toegang tot ruimtelijke informatie en ondersteunt zowel interne als externe gebruikers.

De gemeente heeft uitvoering geven, inclusief beheer en doorontwikkeling, aan de Wet basisregistraties voor € 4,2mln. Hieronder vallen o.a. de BGT, BRO, BRT en Wkpb. Dit betreft inzet apparaat, applicatie-, licentie- en onderhoudskosten. Daarnaast is bijgedragen aan ontwikkelingen, de Digitale Spiegelstad en het Haagse WebGIS platform ad € 1,5 mln. Overige taken € 0,2 mln.
 

Financieel resultaat Kernregistraties                                                                 € 0,3 mln. V /  I

Lasten:                                                                                                                          € 0,6 mln. V / I

Lager aantal leveringen aan Geo-producten op aanvraag (neutraal)   € 0,3 mln. V
Vertraging implementatie registratie “Parkeren op eigen terrein”   € 0,1 mln. V
Najaarsvlucht t.b.v. luchtfoto's niet uit kunnen voeren         € 0,1 mln. V

Overig                           € 0,1 mln. V

Baten:                                                                                                                                   € 0,3 mln. N /  I
Lager aantal leveringen aan Geo-producten op aanvraag (neutraal)          € 0,3 mln. N

Binnen programma 13 is sprake van de volgende verbonden partijen:
Grondexploitatiemaatschappij Vroondaal B.V./C.V. (GEM Vroondaal), Wijkontwikkelingsmaatschappij Den Haag Zuidwest B.V. (WOM DHZW) en Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld (OCWV).

Publiek private samenwerking (pps) WOM Den Haag Zuidwest
De gemeente Den Haag en woningcorporatie Vestia, ondertussen Hof Wonen, zijn sinds de oprichting in april 2014 de aandeelhouders van WOM DHZW. Het doel van de WOM DHZW is het geven van een impuls aan de vernieuwing van Den Haag Zuidwest. WOM DHZW streeft ernaar om de sociale en betaalbare woningvoorraad op peil te houden en tegelijkertijd middels differentiatie doorstromers in het gebied en de omliggende wijken kansen te geven om een stap in hun wooncarrière te zetten. De hoofdactiviteiten om dit te realiseren bestaan uit het slopen van onroerende zaken en andere werken, het bouwrijp maken van grond, het bouwen en renoveren van woningen en het aanpassen van de verdere woonomgeving. De Venen is het laatste en het grootste project van WOM DHZW.

De gemeente participeert -risicodragend- door middel van financiering van de door de WOM Den Haag Zuidwest te ontwikkelen projecten. Ter afdekking van de risico’s, rentelasten en het aandeel van de gemeente Den Haag in het negatieve saldo bij liquidatie van de WOM Den Haag Zuidwest is een reservering voor de oninbaarheid van deze  kapitaalverstrekking gevormd. Op basis van de geformaliseerde afspraken komt het beoogde verlies in de WOM DHZW voor GDH (aandeel 42%) uit op een bedrag van ca € 9,2 mln. De stand van de reservering per 1-1-2024 bedroeg € 14,0 mln. en deze is in 2024 op basis van voorgaande met € 4,8 mln. verlaagd.

GrondExploitatieMaatschappij Vroondaal B.V./C.V.
De GEM Vroondaal heeft tot doel het uitgeven van grond t.b.v. realisatie van max. 2150 woningen in het midden van het hoge prijssegment in de nieuw te realiseren woonwijk. De GEM Vroondaal is ook verantwoordelijk voor de inrichting van het openbaar gebied en de (hoofd)infrastructuur binnen het grondexploitatiegebied. Daarnaast voor het projectmatig ontwikkelen van woningen in een extensief, groen stedelijk woonmilieu. De realisatie van de woonwijk Vroondaal vindt plaats binnen de door de gemeente vastgestelde stedenbouwkundige en planologische kaders. De risico’s voor de gemeente worden voldoende afgedekt door voorzieningen en de bankgaranties van de partners van de GEM. De voorziening voor de verstrekte financiering wordt conform BASEL II minimaal jaarlijks herzien. Risico’s op de externe grondexploitatie worden jaarlijks meegenomen bij het MPG en indien noodzakelijk in het weerstandsvermogen (RGB) meegenomen.

Ontwikkelingscombinatie Wateringse Veld (OCWV).
Binnen het plangebied Wateringse Veld zijn alle realisatiewerkzaamheden door OCWV afgerond en is het openbare gebied in beheer overgedragen aan de gemeente. Aansluitend zal ook al het gerealiseerde openbare gebied in Wateringse Veld economisch worden (terug)geleverd aan de gemeente. De grondexploitatie in OCWV zal naar verwachting in 2025 worden afgesloten.