Financiën

Met deze activiteit willen we bereiken dat de gemeentefinanciën stabiel en voorspelbaar zijn. Deze activiteit is daarin van cruciaal belang, omdat de gemeentefondsuitkering, de gemeentebrede reserves en de reservering voor trend hier worden begroot. Met een aantal verbeteringen binnen het financieel beleid, is in 2024 bijgedragen aan dit doel.

Om te zorgen dat de gemeentefinanciën nu en in de toekomst stabiel en duurzaam zijn en blijven, is in 2024 onder andere het volgende gedaan: 

• De trend-voor-trend systematiek is verder uitgewerkt en toegepast. 

• Er zijn spelregels voor het cofinancieringsfonds opgesteld en vastgesteld. 

• De financiële verordening is geactualiseerd. 

Lasten
De lasten binnen deze activiteit bestaan uit toevoegingen aan gemeentebrede reserves. Veelal zijn dit toevoegingen die technisch van aard zijn, zoals bijvoorbeeld om budgetten te herfaseren.

Baten
De baten bestaan voor het grootste deel uit de gemeentefondsuitkering. Deze telt op tot circa € 1,8 miljard. Verder bestaan de baten uit onttrekkingen aan gemeentebrede reserves, waarbij de Enecoreserves het grootste aandeel vertegenwoordigen.  

Financieel resultaat algemeen                  € 1,9 mln. N/I

Lasten:                           € 8,5 mln. V/I
De lasten zijn ongeveer € 8,5 miljoen lager dan begroot. Dit komt met name doordat de reservering voor het accres vanuit het gemeentefonds incidenteel te hoog was en daardoor niet volledig benut is. In 2024 heeft het Rijk versneld de BBP-systematiek ingevoerd. Naar aanleiding van deze wijziging zijn de raming van de accressen opnieuw doorgerekend. Na deze herrekening bleek het bedrag voor 2024 incidenteel te hoog te zijn, waardoor een deel onbenut is gebleven. Aanvullend hierop is er ook een voordeel, omdat een deel van het gemeentebrede budget voor trainees onbenut is gebleven.

Baten:                               € 10,4 mln. N/I

Gemeentebrede reserves                     € 30,2 mln. N/I
Aan gemeentebrede reserves is in totaal ongeveer € 30 miljoen minder onttrokken dan begroot. Dit zit met name op de Enecoreserves, maar ook op andere gemeentebrede reserves, zoals cofinanciering en grote projecten. Hiertegenover staan ook lagere lasten binnen de betreffende beleidsprogramma’s, waardoor het effect op het resultaat van de gemeente nul is. Binnen de betreffende beleidsprogramma’s is een inhoudelijke toelichting bij de lagere realisatie opgenomen.

Gemeentefondsuitkering                     € 18,1 mln. V/I
De inkomsten uit de gemeentefondsuitkering zijn € 18,1 miljoen hoger dan begroot. Dit komt door mutaties uit de september- en decembercirculaire die – door het moment waarop deze circulaires gepubliceerd worden – niet meer in de begroting verwerkt konden worden. Vrijwel het volledige bedrag wordt verklaard door de vrijval van het btw-compensatiefonds die in de septembercirculaire verwerkt was.

Vrijval voorziening spaarverlof                     € 1,7 mln. V/I
In 2022 is de voorziening spaarverlof gevormd. De hoogte van deze voorziening is afhankelijk van een aantal parameters, zoals het aantal medewerkers en het aantal verlofdagen. Elk jaar worden deze parameters geactualiseerd en wordt op basis daarvan de hoogte van de voorziening herberekend. Dit jaar heeft dit geleid tot een vrijval van € 1,7 mln.

Met de treasury wordt ervoor gezorgd dat de gemeente altijd voldoende geld in kas heeft om haar betalingen te voldoen. Dit gebeurt onder andere door het afsluiten van leningen. Dankzij het treasurybeleid gebeurt dit tegen stabiele rentekosten, waarmee de gemeente zich onttrekt aan de volatiliteit van de financiële markten.

De gemeente heeft de financiering van leningen centraal geregeld. Voor de financiering van de investeringen in de stad worden langlopende en kortlopende leningen aangetrokken. In dit programma worden de rentelasten verantwoord. In de paragraaf 'Financiering wordt uitgebreider op dit onderwerp ingegaan.

Korte en lange leningen
In juli 2020 werd voor 2024 een stijging van de lange rente verwacht. Daarom is destijds een langlopende lening afgesloten van € 200 mln. tegen 0,53%. In januari 2024 is deze lening ingegaan en heeft Den Haag het geld ontvangen. De gemeente had geheel 2024 een liquiditeitsoverschot en hoefde niet (kort) te lenen.

Schatkistbankieren
Gemeenten mogen een beperkt bedrag op de bankrekeningen aanhouden. Dit bedrag is gerelateerd aan de omvang van de begroting; in 2024 betrof dit ongeveer € 15 mln. De rest van de liquiditeit moet worden aangehouden bij de schatkist. Dit heet schatkistbankieren. De gemeente heeft in 2024 gemiddeld circa € 903 mln. aan liquiditeit aangehouden bij de schatkist. Hierover wordt rente ontvangen; in 2024 was dat € 33,3 mln.

Lasten 
De lasten bestaan voor het grootste deel uit toevoegingen aan de reserve activafinanciering. In 2024 is hier € 66,9 mln. aan toegevoegd. Dit geld wordt benut voor de dekking van investeringen. Daarnaast is er € 21,9 mln. betaald aan rente over langlopende leningen en zijn de interne rentelasten per saldo € 11,7 mln. De resterende € 0,7 mln. bestaat uit overige posten.

Baten 
In 2024 is er € 33,6 mln. onttrokken aan de reserve activafinanciering ter dekking van kapitaallasten. Er is € 33,2 mln. ontvangen aan rente over het schatkistbankieren en is er € 6,2 mln. rente ontvangen over verstrekte langlopende leningen. Daarnaast zijn de interne rentebaten € 19,3 mln. en is er € 15,4 mln. ontvangen aan dividend. De resterende € 1,2 mln. bestaat uit overige posten.

Financieel resultaat                        € 4,3 mln. V/I

Lasten                              € 0,2 mln. V/I

Baten                              € 4,1 mln. V/I

Schatkistbankieren                        € 3,3 mln. V/I
Als gemeente parkeren we onze overtollige liquiditeit bij het Rijk. Over dit geld ontvangt de gemeente rente, over 2024 waren deze rente-inkomsten € 3,3 miljoen hoger dan begroot. Dit komt omdat zowel het liquiditeitsoverschot als het rentepercentage iets hoger waren dan op voorhand verwacht werd.

Beleggingen                           € 0,5 mln. V/I
De inkomsten vanuit de belegging in Meewind zijn € 0,5 mln. hoger dan begroot. Dit komt doordat Meewind eenmalig een surplus van haar reserves heeft uitgekeerd en doordat het windpark door gunstige weersomstandigheden beter kon draaien.

Overig                              € 0,3 mln. V/I

Erfpacht is een van de structurele inkomstenbronnen van de gemeente en één van de instrumenten binnen het gemeentelijke grondbeleid. Per december 2024 beheert de gemeente Den haag in totaal 81.486 rechten van erfpacht. Bij meer dan de helft van deze rechten (ongeveer 50.000 stuks) is de canonverplichting eeuwigdurend afgekocht.

De canon die betaalt moet worden over een erfpachtrecht, wordt elke vijf jaar herzien. Hierbij streeft de gemeente naar een schokbestendig systeem, waarbij grote aanpassingen als ongewenst worden beschouwd. Op 28 november 2024 is ten behoeve van die beoogde schokbestendigheid een raadsbesluit (RIS317822) genomen dat ziet op het invoeren van nieuwe algemene erfpachtbepalingen voor alle nieuwe uitgiften in erfpacht. In de nieuwe Algemene Erfpachtbepalingen 2024 wordt het canonpercentage door middeling over een periode van 10 jaar vastgesteld. Voor alle eeuwigdurende erfpachtrechten met canonbetaling wordt het ook mogelijk om over te stappen naar dit nieuwe stelsel.

In 2024 zijn er 6 nieuwe erfpachten uitgegeven, ter waarde van € 24,2 mln. Deze gronden worden gesplitst in afzonderlijke rechten voor de bouw en verkoop van woningen.

Het canonpercentage voor 2024 is vastgesteld op 4,2%. Dat is een lichte verhoging t.o.v. het percentage van 4,0% in het jaar daarvoor (2023). In 2024 hebben 2.532 erfpachters een canonherziening gehad. Bij hun vorige canonherziening in het jaar 2019 stond het canonpercentage nog op het lagere niveau van 1,6%.

In het jaar 2024 zijn er 531 verzoeken voor een (vervroegde) heruitgifte ingediend. Er zijn daarop 500 aanbiedingen tot heruitgifte verzonden, dit is een toename ten opzichte van 2023. Op ruim de helft van deze aanbiedingen is ingegaan en hiervan zijn 189 erfpachtrechten inmiddels geformaliseerd middels een obligatoire overeenkomst of met een notariële akte.

Op het gebied van beleid zijn, als uitwerking van de nieuwe Nota Grondbeleid, het Grondprijzenkader en het uitgifte- en erfpachtkader vastgesteld. Het Grondprijzenkader geeft het kader weer waarbinnen de grondprijzen bij uitgifte in erfpacht worden vastgesteld. Dit kader is de vervanging van de Grondprijzenbrief 2023.

Om de dienstverlening te verbeteren is er een communicatieplan opgesteld en is gestart met de implementatie hiervan. Er is gewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van alle uitgaande brieven. Circa 1.300 erfpachters hebben dit jaar, in verband met de besluitvorming over het schokbestendig maken, een informatie-/uitstelbrief ontvangen. Over de stelselwijziging erfpacht is gecommuniceerd richting een groep van circa 30.000 erfpachters. 

Lasten
De lasten binnen deze activiteit bestaan voor € 3,8 miljoen uit de vorming van een voorziening voortvloeiend uit het besluit tot canonmiddeling. € 2,9 miljoen betreft apparaatslasten. Er is € 1,9 miljoen toegevoegd aan het fonds canon ineens, de beheerslasten zijn € 1,9 miljoen. De kapitaallasten zijn € 1,5 miljoen en er is € 1,1 miljoen gebruikt voor het afboeken van boekwaarden. Tot slot is er € 1,9 miljoen benut voor overige beheerslasten.

Baten
De baten bestaan voor € 17,3 miljoen uit canonopbrengsten; met afkoop en splitsing van erfpachten is € 5,5 miljoen aan baten gerealiseerd. De overige € 1,1 miljoen bestaat uit diverse overige baten.

Financieel resultaat Erfpacht                  € 2,6 mln. V / I

Lasten:                              € 0,6 mln. N / I

Voorziening besluit tot canonmiddeling                   € 3,8 mln. N / I
Na het besluit tot canonmiddeling, dat eind november is genomen, krijgen erfpachters waarvan de canon in 2023 of 2024 is herzien een aanbod om ook hun canon te laten middelen. Bij erfpachters waarbij een hoger percentage in rekening is gebracht, ontstaat daardoor een terugbetaalverplichting. Hiervoor is een voorziening getroffen met een hoogte van € 3,8 mln..

Minder canonbetalingen afgekocht                   € 1,7 mln.    V / I
Elk jaar zijn er erfpachters die hun canonbetaling afkopen en wanneer dit gebeurt, moet de boekwaarde van deze erfpachten worden afgeboekt. In 2024 is minder gebruik gemaakt van de optie tot afkopen dan werd verwacht en daarom zijn er ook minder erfpachten afgeboekt. Dit leidt tot een voordeel van € 1,7 mln..

Beheerslasten                            € 1,0 mln.    V / I
Mede als gevolg van uitgestelde werkzaamheden, zoals bijvoorbeeld taxaties, in het kader van voornoemde besluitvorming zijn de beheerslasten € 1,0 miljoen lager dan begroot.

Lagere onderhoudskosten                      € 0,5 mln.  V / I
Voor het onroerend goed dat in erfpacht is uitgegeven zijn de onderhoudskosten in 2024 € 0,5 mln. lager dan begroot.

Baten:                              € 3,2 mln. V / I

Hogere canonbaten                        € 3,4 mln V / I
Vooruitlopend op de besluitvorming inzake de canonmiddeling was in de begroting 2024 al rekening gehouden met het lagere canonpercentage. De facturering van de herziene canons in 2023 en 2024 heeft echter tegen het hogere vastgestelde canonpercentage plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot een voordeel van € 3,4 mln..

Het in november genomen besluit leidt ertoe dat deze hogere canonbaten moeten worden terugbetaald. Daarom is onder de lasten de dotatie aan de voorziening terugbetalingsverplichting canonrestitutie opgenomen. Deze voorziening is hoger dan de meeropbrengsten aan baten, omdat ook over het jaar 2023 canonbaten terugbetaald moeten worden.  

Overige baten                           € 0,2 mln.  N / I

Naast de gemeentefondsuitkering zijn de gemeentelijke belastingen een tweede belangrijke inkomstenbron voor de gemeente. In 2024 is er in totaal voor bijna € 270 mln. aan gemeentelijke belastingen opgelegd en geïncasseerd.

De gemeentelijke belastingen, OZB, parkeerbelasting, toeristenbelasting en precariobelasting zijn opgelegd en geïncasseerd. De precariobelasting in Den Haag heeft enkel betrekking op woonboten. In 2024 hebben er geen beleidsmatige wijzigingen plaatsgevonden met betrekking tot belastingen.

Lasten
De lasten bestaan uit de apparaatslasten die gemaakt worden voor het incasseren van de lokale belastingen. Aanvullend heeft € 3 miljoen van de lasten betrekking op oninbare naheffingsaanslagen (parkeerboetes).

Baten
De baten betreffen belastinginkomsten. Hierbinnen is de OZB de grootste belasting, in 2024 is € 145,5 mln. OZB opgehaald. De inkomsten uit parkeerbelasting betreffen € 102,8 mln. de toeristenbelasting € 16,2 mln. en de resterende € 0,2 miljoen heeft betrekking op het precario voor woonboten.

In de paragraaf 'Lokale heffingen' is een uitgebreidere toelichting opgenomen. 
 

Financieel resultaat belasting                   € 4,3 mln. N/I

Lasten Belastingen                         € 5,1 mln. N/I

Onroerendezaakbelasting                      € 1,3 mln. N/I
In 2024 is er voor € 0,6 mln. extra aan proceskosten betaald. Daarnaast is er € 0,2 mln aan oninbare dwanginvordering. Het restant betreft een tekort op de apparaatslasten dat met name ontstaan is door een hoger aantal bezwaarprocedures.

Parkeerbelasting                        € 3,8 mln. N/I
Op grond van de verslaggevingsregels zijn de oninbare naheffingsaanslagen (“parkeerboetes”) in de lasten geboekt. Ook zijn er oninbare naheffingsaanslagen uit het verleden afgewikkeld. Dit leidt tot hogere lasten van € 3,1 mln. Aanvullend is er een overschrijding van € 0,7 miljoen op de apparaatslasten bij parkeren, waarvan € 0,15 miljoen wordt veroorzaakt door hogere ICT-kosten.

Baten Belastingen                         € 0,9 mln. V/I

Onroerendezaakbelasting                      € 1,5 mln.  N/I  
Vlak voor de verzending van de aanslagen gemeentelijke belastingen in januari 2024 bleek bij een laatste controleslag dat er in de stijging van de OZB-tarieven woningen een meer dan trendmatige verhoging was verwerkt. Dit in afwijking van het coalitieakkoord en was abusievelijk niet als zodanig opgenomen in de toelichting bij de vastgestelde tarieven in de verordening (RIS316908). Dit is ‘gerepareerd’ door vaststelling van lagere tarieven (voor eigenaren woningen) in de raadsvergadering van 15 februari 2024. (RIS317844).

Parkeerbelasting                        € 2,1 mln. V/I
De inkomsten vanuit het straatparkeren zijn € 1,9 mln. hoger dan begroot, mede door een hogere betalingsbereidheid. Daartegenover staat een nadeel doordat er minder wielklemmen zijn geplaatst, minder naheffingen zijn opgelegd en door een opschoning van het bestand van bewonersvergunningen. Dit telt op tot € 1,3 mln. Ook zijn er in 2024 meer dwanginvorderingen uitgevoerd, met € 1,2 mln. hogere inkomsten tot gevolg. De overige € 0,1 mln. bestaat uit diverse kleine posten.

Overig                             € 0,3 mln. V/I

De activiteit overig bestaat uit diverse activiteiten, zoals vennootschapsbelasting, reclame-opbrengsten en het exploiteren van de parkeergarage Spui waar in 2024 uitvoering aan is gegeven.

In 2024 zijn diverse activiteiten verricht:

• De vennootschapsbelasting is afgedragen.
• Reclame-opbrengsten zijn opgelegd aan partijen die gebruik maken van gemeentelijke reclamelocaties.
• De gemeentelijke verzekeringsportefeuille waar het gaat om aansprakelijkheid is beheerd.
• De inkomsten vanuit de parkeergarage Spui zijn geïncasseerd.

Lasten
De lasten binnen deze activiteit bestaan voor ongeveer de helft uit de vennootschapsbelasting die wordt afgedragen, de andere helft bestaat uit beheerslasten van bijzondere objecten, zoals oude dienstwoningen en een molen en de kosten voor de gemeentelijke aansprakelijkheidsverzekeringen.

Baten
De baten bestaan voor € 6 mln. uit reclame-opbrengsten. De overige € 2,5 mln. heeft grotendeels betrekking op de inkomsten vanuit de parkeergarage Spui.