Economie

We hebben ons aantrekkelijke woon, leef- en vestigingsklimaat voor bewoners, bezoekers en bedrijven behouden en waar mogelijk versterkt. We hebben bijgedragen aan de levendigheid in de stad voor inwoners en bezoekers met een jaarronde programmering en diverse evenementen en congressen. Ook rondom de renovatie van het Binnenhof zijn verschillende activiteiten opgezet om de binnenstad ondanks de renovatie leefbaar en interessant te houden. Tenslotte zijn er inspanningen geweest rondom meerdere winkelgebieden om deze gebieden te versterken.

De levendigheid en de toeristische aantrekkingskracht vergroten 
Winkels, horeca en cultuur maken de stad aangenaam om te leven en zorgen voor banen.

• Binnenstad
  • In 2024 is Stichting Binnenstadsmanagement opgericht als opvolger van Bureau Binnenstad, is een vastgoedtafel georganiseerd en zijn de eerste stappen gezet om een BIZ-eigenaren Binnenstad op te zetten. Hiermee wordt de onderlinge samenwerking tussen eigenaren geborgd.
  • De visie Museumkwartier 2033 (RIS320071) is vastgesteld. De visie schetst een toekomstbeeld voor het gebied en geldt als kader voor de gezamenlijke marketing, programmering, economische ontwikkeling en de keuzes voor de inrichting van de buitenruimte.
• Winkelgebieden

Ook in 2024 is er een eindejaarssubsidie beschikbaar gesteld aan BIZ-en en winkeliersverenigingen . Er is gewerkt aan de marketing en promotie van de Keizerstraat om deze beter op de kaart te zetten (verhalen van de keizer).

• Schilderswijk-Transvaal

In 2024 is het programmaboek voor de vijf winkelstraten (RIS320937 ) samen met ondernemers en andere belanghebbenden opgesteld. Dit bestaat uit zeven programmalijnen, die gezamenlijk inhoud geven aan een integrale gebiedsaanpak voor de vijf winkelstraten in Schilderswijk-Transvaal om het ondernemersklimaat in het gebied te verbeteren.

• Toerisme

De programma’s Royal September en Royal Winter zijn gerealiseerd. In 2024 is een groei van +44% in hotelovernachtingen zichtbaar t.o.v. 2019 (pre-corona). Van Have a Royal Winter was de PR waarde in 2024 € 3,8 mln. euro. Den Haag stond als winterstad in diverse (inter)nationale media en staat op plek 5 van de top 10 meest aantrekkelijke wintersteden.

• Aantrekkelijk houden van de binnenstad tijdens de renovatie Binnenhof

De afspraken over de inzet om de bezoekersstromen op peil te houden en de overlast te beperken rond de renovatie van het Binnenhof, zijn samen met het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en omgeving herijkt in de uitvoeringsagenda 'Kom Binnenhof!'. Met het RVB zijn afspraken gemaakt over de uitvoering van de renovatie in de komende fase tot eind 2028. In 2024 is het uitzichtpunt gerealiseerd en de Blow-Up art op de Hofvijver trok in 3,5 weken 47.000 bezoekers.

• Evenementen

We hebben 45 publieksevenementen financieel ondersteund, waaronder 5 beeldbepalende evenementen (zoals de CPC en Life I Live) en de Intocht Sinterklaas via meerjarige afspraken. Vanuit de subsidieregeling is een bijdrage verstrekt aan 8 grootschalige en 31 kleine evenementen. De evenementen hebben verspreid over het jaar en door de stad plaatsgevonden.

• Evenementenbureau

De reserveringskalender is vastgesteld waardoor betere spreiding van evenementen gerealiseerd kan worden waardoor de balans tussen levendigheid en leefbaarheid beter behouden blijft. De stroomvoorziening op het Lange Voorhout is vervangen waardoor er minder aggregaten tijdens evenementen hoeven worden ingezet.

• Congressen

In 2024 zijn er door The Hague Convention Bureau (THCB) 33 congressen geworven met een EEI (economische impact) van € 26 mln. en goed voor 67.440 deelnemersdagen. Het aantal congressen dat in 2024 is geworven is gelijk aan 2023, echter het aantal deelnemersdagen is veel groter en daarmee de economische impact.

• Horeca

De Nachtvisie Den Haag (RIS319421 ) is op 28 november 2024 door de raad aangenomen. Met de Nachtvisie willen we de nachtcultuur in Den Haag stimuleren. Daarbij is aandacht gegeven aan mogelijk negatieve gevolgen hiervan. Zo zetten we onder andere structureel zes koppels horecastewards in en stellen we bij nieuwbouw van woningen in de buurt van bestaande uitgaanshoreca een akoestisch onderzoek verplicht.

Het imago van Den Haag versterken
The Hague & Partners (TH&P) heeft net als voorgaande jaren gezorgd voor regionale, nationale en internationale marketing, door middel van campagnes, het rondleiden van journalisten, online marketing (social mediakanalen, denhaag.com), en promotie via de digitale schermen in de stad. Daarnaast is bij The Hague Infostore informatie verstrekt aan bezoekers, waarbij sinds 2024 als innovatie een digitale Holobox is toegevoegd.

Het Haagse merkbeleid uitvoeren
We versterken de kenmerkende Haagse identiteit en het imago van de stad met het uitvoeren van het door de raad vastgestelde merkbeleid (RIS308268 ). Er is een periodieke voortgangsrapportage over het Programma Citybranding naar de raad gestuurd (RIS318415). De belangrijkste resultaten en acties voor 2024 zijn:

• Beeldbank: De openbare www.beeldbankdenhaag.nl is vernieuwd en samengevoegd met de interne gemeentelijke beeldbank.

• Internationale media aanpak: Met 4 persreizen, 31 persmomenten en bijna 24.000 bereikte journalisten zijn verhalen verspreid over Haagse innovaties.
• Ambassade van Den Haag: In 2024 zijn de cityhosts ingezet tijdens drukke momenten en evenementen. Dit heeft geresulteerd in ca. 24.000 contactmomenten.
• Café Citybranding: Er zijn 2 partnersbijeenkomsten georganiseerd, met als doel hen te inspireren en informeren over de toepassing van de Haagse merkwaarden, die gemiddeld gewaardeerd zijn met een 7,5.
• Stadstrots: Er is een nieuw digitaal platform voor stadstrots ontwikkeld (Be Hague).

 
Lasten
In 2024 is € 13,2 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 8,5 mln. De levendigheid en toeristische aantrekkingskracht vergroten. De grootste posten zijn:

• € 2,5 mln. subsidies, sponsoring en bijdragen aan evenementen
• € 0,6 mln. Centraal Evenementenbureau (inclusief subsidie Vreugdevuren)
• € 1,4 mln. Congressen
• € 1,0 mln. Winkelgebieden (waarvan € 0,4 mln. Winkelstraten Schilderswijk en Transvaal)
• € 0,9 mln. Renovatie Binnenhof
• € 0,8 mln. Aantrekken bezoekers (inclusief het Museumkwartier)
• € 0,6 mln. Binnenstad (inclusief begrotingssubsidies aan Stichting Bureau Binnenstad en Stichting Binnenstad Management)

• € 0,7 mln. Het Haagse merkbeleid uitvoeren
• € 2,0 mln. Capaciteit

Baten
De gerealiseerde baten op deze activiteit bestaan uit:

• € 0,4 mln. inkomsten uit de anterieure overeenkomst met en bijdrages vanuit het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) voor de renovatie Binnenhof.
• € 0,2 mln. subsidies Provincie Zuid-Holland
• € 0,1 overig

Financieel resultaat activiteit Attractieve Stad            € 0,5 mln. V/ I

Lasten:                            € 0,1 mln. V/I

Winkelstraten Schilderswijk Transvaal                  € 0,2 mln. V/I
In 2024 is het projectteam vooral bezig geweest met de planvorming. Het opstellen van het programmaboek heeft meer tijd gekost dan verwacht en heeft inmiddels geleid tot een intern en extern gedragen stuk, waardoor in 2025 kan worden gestart met uitvoering. Voor 2024 heeft dit geleid tot lagere uitgaven dan begroot.

Overig                              € 0,1 mln. N/I

Baten:                              € 0,4 mln. V/I

Renovatie Binnenhof                        € 0,4 mln. V/I
De inkomsten uit de anterieure overeenkomst en bijdrages vanuit de RVB voor de renovatie van het Binnenhof waren niet begroot, omdat de afspraken destijds nog niet officieel waren.

Veerkrachtige economische structuur: we hebben gewerkt aan een duurzame, slimme en veelzijdige economie, met kansrijke clusters en sectoren die zorgen voor werkgelegenheid op alle opleidingsniveaus.

Verdiepen profiel internationale stad van vrede en recht
We blijven werken aan de werving, het relatiebeheer, de ondersteuning en (door)ontwikkeling van bedrijven en instellingen die werkzaam zijn op het terrein van vrede, recht en veiligheid. De bedrijven en instellingen die actief zijn op dit vlak zijn van economische waarde en dragen bij aan een betere, veilige en rechtvaardige wereld.  

• Impact economie

ImpactCity Den Haag ondersteunt bedrijven, instellingen en congressen, die goed doen en zaken doen combineren (doing good & doing business). O.a. door:

• Er is een sociaal impactfonds, met inbreng van private investeerders, gerealiseerd. Hiermee helpen we sociaal ondernemers in de financiering.
• Op 7 november 2o24 is de negende editie van het ImpactFest georganiseerd, en trok   1500 bezoekers.
• Binnen het impactcluster zijn in 2024 2o nieuwe bedrijven aangetrokken of nieuw gestart in Den Haag.
• Om ondernemerschap in de impact economy te stimuleren is in 2024, met steun van de gemeente, een programma opgezet door PLNT en Yes!Delft. Het programma richt zich met name op studenten, van o.a. de Haagse Hogeschool, Hogeschool Inholland, ROC Mondriaan en de Universiteit Leiden Campus Den Haag en is de eerste pilot in de verkenning naar een Haags ondernemerschapscentrum.

De gemeente Den Haag heeft ook in 2024 de groei van het veiligheidscluster gestimuleerd, o.a. door:

• Het versterken van het netwerk: de gemeente heeft subsidie verstrekt aan de stichting HSD (Security Delta) om het veiligheidscluster verder uit te bouwen o.a. op het gebied van publiek-private samenwerking, opleidingen, innovaties en het aantrekken van bedrijven, talent en financiering. Uit onderzoekt  blijkt dat er een groei is van 12% in aantal vestigingen in regio Den Haag in cyberveiligheid is geweest in de periode 2022-2023 en 5% groei in werkzame personen . De HSD-campus zit sinds eind 2024 vol. In 2024 kwamen daar 8 nieuwe bedrijven bij.
• Het versterken van de positionering van Den Haag: ook in 2024 is gezamenlijk met de Rijksoverheid de ONE Conference georganiseerd. Het tweedaagse congres trok ruim 2000 bezoekers, en zorgde voor verbinding tussen hackers, inlichtingendiensten, wetenschappers, beleidsmakers en besluitvormers uit de private sector op een niet-commercieel, neutraal platform.   

In 2024 hebben zich 8 internationale NGO’s in de stad gevestigd. Voor de werving van deze organisaties heeft de gemeente nauw samengewerkt met The Hague Humanity Hub en The Hague & Partners. We hebben gewerkt aan het verdiepen en versterken van het internationale profiel van Den Haag, onder meer door professionele programmering binnen het ecosysteem van Vrede en Recht en publieksprogrammering. Ook is samen met het ministerie van Buitenlandse Zaken vanuit gastlandverplichtingen bijgedragen aan de huisvestingskosten van de jaarvergaderingen van OPCW en het Internationaal Strafhof.

• Europa

In 2024 is gewerkt aan een gemeentebrede strategie 2025-2030 om de samenwerking met onze stad en de EU te versterken (RIS320814). De maand mei stond in het teken van de Haagse Maand van Europa met vele geslaagde activiteiten en als sluitstuk de verkiezingen van het Europees Parlement. Een ander resultaat zijn de verschillende subsdieaanvragen die zijn gedaan, bijvoorbeeld op energietransitie en de subsidieaanvragen voor Haagse projecten die zijn gehonoreerd (€ 3,2 mln.). Ook is Den Haag geselecteerd voor het partnerschap over ‘Water Sensitive City’ van de EU Urban Agenda.

• Resilience

In 2024 zijn de impactanalyses afgerond over netcongestie en water. We hebben quick scans opgesteld over de arbeidsmarktkrapte, in de stad en in de organisatie, en over geopolitieke spanningen. De scan van arbeidsmarktkrapte heeft bijgedragen aan de urgentie voor een gemeentebrede aanpak. De scan van geopolitieke spanningen heeft bijgedragen aan het gesprek over het versterken van de positie van Den Haag als internationale stad van vrede en recht.  Daarnaast hebben we actief bijgedragen aan het Resilient Cities Network via kennisdeling en -ontwikkeling.

Verbreden van de economische structuur door andere sectoren gericht te versterken, met name maak en zorg

• Zorg en gezondheid

Dankzij een subsidie aan Yes!Delft  is het CareTech Scaling programma in oktober 2024 van start gegaan. Voor dit programma zijn twee startups geselecteerd die middels een maatwerk aanpak gericht worden ondersteund in het ontwikkelen van een duurzaam verdienmodel voor hun innovatie in het sociale domein. Ook zijn startups geholpen bij het doen van een kansrijke aanvraag bij Digizo.nu.   

• Maakindustrie
  • De gemeente Den Haag organiseerde samen met de maaksector (de Sectortafel maak en het Haags Makersgilde) verschillende bijeenkomsten met ondernemers en ontwikkelaars, gericht op meer inzicht in de specifieke wensen die maakbedrijven hebben voor bedrijfsruimte.
  • Meer ruimte voor innovatieve maakindustrie: in 2024 is gewerkt aan een nieuw ruimtelijk kader voor het TechPark Ypenburg zodat er meer ruimte beschikbaar de uitbreiding of aantrekken van higtech maakbedrijven.

Vernieuwen van de economie door kennis, technologie en innovatie
De toepassing van nieuwe technologieën (zoals kunstmatige intelligentie) en de aanwezigheid van kennisinstellingen jagen economische bedrijvigheid aan en zorgen voor het vernieuwen en toekomstbestendig maken van de Haagse economie.

• Techbedrijven
  • GovTech: In 2024 hebben we de GovTech hub gesteund, en is voor de derde keer de GovTech Day met steun van de provincie Zuid-Holland georganiseerd.   
  • De gemeente de incubator Yes!Delft en talentprograma’s zoals WE-IT om het cluster rondom techbedrijven te versterken. Daarnaast worden handelsmissies voor startups georganiseerd om hen te helpen hun netwerk en kansen op financiering te vergroten.

Opschalen van bedrijvigheid door export, financiering en spin-off te ondersteunen
Economische meerwaarde en daarmee werkgelegenheid ontstaat vooral als kansrijke en succesvolle bedrijven kunnen groeien en opschalen.

• InnovationQuarter (IQ)

De gemeente verleent jaarlijks een exploitatiesubsidie aan IQ . Vanuit IQ lopen momenteel 18 innovatieprojecten waarbij 67 Haagse ondernemers bij betrokken zijn.  Het gaat hierbij om bedrijven rondom nieuwe energie, zorginnovatie en digitalisering. Daarnaast zijn 10Haagse bedrijven ondersteund met financiering vanuit IQ. Zie voor de inhoudelijke ontwikkelingen de paragraaf verbonden partijen.

• Kansen voor West

We ondersteunen Haagse projecten met Europese (EFRO) middelen via het Kansen voor West-programma. In 2024 zijn 30 projecten gefinancierd op het gebied van ‘valoriseren van een innovatie: van kennis naar kassa, het versnellen van de circulaire economie en energietransitie en aanpak van de krapte en mismatch op de arbeidsmarkt. Daarnaast is in 2024 het Kansen voor West 2 programma volledig afgerond en is de subsidie van alle projecten vastgesteld. De EFRO-subsidie vanuit Kansen voor West loopt niet via de gemeentebegroting en jaarrekening. Projecten worden begeleid bij het aanvragen van subsidie. Na subsidieverlening helpt het programmabureau Europa en fondsen de projecten om de administratie adequaat in te richten en goed te verantwoorden naar de Europese Unie.

Lasten
In 2024 is € 9,3 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 3,8 mln. Verdiepen profiel internationale stad van vrede en recht. De grootste posten zijn:
  • € 2,1 mln. Internationaal, Europa en Resilience
  • € 0,9 mln. Veiligheidscluster (waarvan € 0,5 mln. begrotingssubsidie aan Stichting The Hague Security Delta)
• € 0,9 mln. Verbreden economische structuur
  • inclusief een begrotingssubsidie aan Stichting Technology Park Ypenburg
• € 0,6 mln. Vernieuwen economie door kennis, technologie en innovatie
  • inclusief begrotingssubsidies aan Yes!Delft en Stichting Greenport W.Holland
• € 1,5 mln. Opschalen van bedrijvigheid
  • Waarvan € 0,6 mln. begrotingssubsidie aan InnovationQuarter
• € 2,5 mln. Capaciteit

Baten
Op gerealiseerde baten op deze activiteit bestaan uit:

• € 0,2 mln. EFRO subsidie voor de technische bijstand Kansen voor West.
• € 0,1 mln. onttrekking reserve Overcommittering voor de technische bijstand Kansen voor West.
• € 0,1 mln. subsidie van het Rijk voor het uitvoeren van het convenant van Vrede en Recht.
• € 0,1 mln. bijdrage Impact Economy.

Financieel resultaat Economische ontwikkeling en structuurversterking  € 0,9 mln. V/I

Lasten:                             € 3,4 mln. V/I

EFRO Overcommittering                     € 2,6 mln. V/I
In 2024 zijn alle projecten uit Kansen voor West II vastgesteld en afgerekend. Hierin heeft Den Haag, net als bij voorgaande programma’s, meer subsidies verleend dan er beschikbaar was. Hiervoor is € 2,6 mln. beschikbaar vanuit de reserve Overcommittering. Op dit moment is de auditdienst van het Rijk de projecten en kosten nog aan het controleren, waardoor het nog niet duidelijk is hoeveel van deze € 2,6 mln. nodig is.

Internationaal en werving                     € 1,1 mln. V/I
Organisaties kunnen onder voorwaarden een tegemoetkoming krijgen in de vestigingskosten vanuit de gemeentebrede reserve Internationaal en Werving. Vanwege langdurige (internationale) besluitvormingsprocessen duurt het soms langer dan begroot voordat organisaties voldoen aan de voorwaarden van deze tegemoetkoming. Afgelopen jaar is daarom € 1,1 mln. nog niet besteed. Betaling volgt zodra organisaties hebben voldaan aan de voorwaarden. Via de resultaatbestemming 2024 vloeit dit bedrag terug naar de reserve Internationaal & Werving.

Overig                              € 0,1 mln. N/I

Baten:                              € 2,5 mln. N/I

Reserve Overcommittering                     € 2,6 mln. N/I
In 2024 zijn alle projecten uit Kansen voor West II vastgesteld en afgerekend. Hierin heeft Den Haag, net als bij voorgaande programma’s, meer subsidies verleend dan er beschikbaar was. Hiervoor is € 2,6 mln. beschikbaar vanuit de reserve Overcommittering. Op dit moment is de auditdienst van het Rijk de projecten en kosten nog aan het controleren, waardoor nog niet duidelijk is welk deel van deze projecten ten laste van de reserve moeten worden gebracht.  

Overig                              € 0,1 mln. V/I

We hebben stappen gezet in het verbeteren van het ondernemingsklimaat met een verbeterde dienstverlening aan ondernemers en met verschillende programma's en bijeenkomsten bijvoorbeeld rondom duurzaamheid en digitalisering om zo ondernemers voor te bereiden op de uitdagingen en transities die op ons afkomen.

Goede en snelle dienstverlening bieden aan ondernemers
Met een gemeentelijke dienstverlening die dichtbij, vriendelijk en effectief is, bieden we ondernemers grip en begrip. Zo kunnen ondernemers doen waar ze goed in zijn: ondernemen.

• Ondernemersportaal

Het Ondernemersportaal heeft dit jaar verdere bekendheid gekregen, het dienstverleningsaanbod is uitgebreid en de bereikbaarheid verbeterd. Zo kunnen ondernemers nu bij het ondernemersportaal terecht voor een breed scala aan onderwerpen, bijvoorbeeld rondom vergunningen, horeca en schuldhulpverlening. Dit resulteerde in meer dan 2.000 fysieke bezoeken, een verdubbeling ten opzichte van 2023. Ook is de ondersteuning versterkt door een extra bedrijfscontactfunctionaris (Scheveningen), wat de dienstverlening lokaal nog beter toegankelijk maakt.

• MKB-dienstverlening

We hebben dit jaar belangrijke stappen gezet om de ondersteuning aan het midden- en kleinbedrijf te verbeteren, onder andere via:

• Er is een gebruiksvriendelijker proces ingericht voor steunregelingen en vergunningaanvragen, waardoor de doorlooptijden zijn verkort (bijvoorbeeld horecavergunningen van 59 naar 29 dagen).
• Door digitale formulieren gebruiksvriendelijker te maken, is het aantal incomplete aanvragen verminderd, wat leidt tot minder administratieve druk en efficiëntere afhandeling.
• Nieuwe Haagse ondernemers worden proactief geïnformeerd via de vernieuwde Haagse Ondernemerswijzer en de verbeterde website denhaag.nl/ondernemen, waardoor zij sneller de juiste ondersteuning kunnen vinden.

• Bedrijveninvesteringszones (BIZ-en)

In 2024 is door het Haags Retailpunt gewerkt aan de professionalisering en uitbreiding van de BIZ-en. Den Haag telt in 2024 25 BIZ-en, waarvan 22 in winkelgebieden, 2 op bedrijventerreinen en 1 vastgoed BIZ. Er zijn 2 nieuwe ondernemers BIZ-en (Kijkduin en Goudsbloemlaan) en een nieuwe eigenaren BIZ (Den Haag Centrum).

Het midden- en kleinbedrijf voorbereiden op de uitdagingen van de toekomst
Onze wereld is enorm in beweging en we ondersteunen ondernemers bij grote opgaven en veranderingen, zoals digitalisering en verduurzaming.

• Verduurzaming

In 2024 is een integraal plan opgesteld (programma Verduurzamen Haags MKB) waarin is beschreven op welke wijze de gemeente het bedrijfsleven (focus MKB) ondersteund bij het zetten van stappen rondom de verduurzaming van hun productieprocessen en pand. De gemeente zet daarbij verschillende instrumenten in zoals informeren (collectieve en individuele voorlichting en activatie), subsidiëren (bijv. isolatie bedrijfspanden) en andere wijzen van ondersteunen (bijv. gratis energiescan). Dit programma wordt in Q1 van 2025 naar de raad gezonden. Deze activiteiten worden (deels) gedekt uit middelen voor Energietransitie (programma 3).

• Digitalisering

Via het regionale digitaliseringsplatform (MKB Digitaal) en via het Ondernemersportaal hebben 39 Haagse ondernemers een onlinecursus gevolgd. En zijn 244 ondernemers doorgeleid naar de MKB Digiwerkplaats Haaglanden, waar zij zijn gekoppeld aan een student van de Haagse Hogeschool of ROC Mondriaan voor het oplossen van een digitaliseringsvraagstuk.

• Internationalisering

In 2024 heeft een nieuwe ronde van het Global Market Entry Program gelopen, waarbij 10 MKB-ondernemers zijn geholpen om stappen te zetten op buitenlandse markten.  Daarnaast is een handelsmissie georganiseerd naar München, waaraan 50 Haagse ondernemers deelnamen.

Bedrijven en instellingen binnenhalen en versterken
We willen met goed accountmanagement bestaande bedrijven binden aan de stad en nieuwe bedrijven en instellingen aantrekken die passen in het profiel van de stad.

• Acquisitie

Door TH & P zijn in totaal 13 bedrijven en 7 NGO’s ondersteund bij hun vestiging in Den Haag. Het ging over 18 nieuwe bedrijven, 1 uitbreiding en 1 fusie waar ze bij betrokken zijn geweest, waardoor in totaal (na 3 jaar) ruim 200 nieuwe banen zijn toegevoegd.  

Werken aan talentontwikkeling
De aanpak aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt-bedrijfsleven is een samenwerking vanuit de programma’s werk en inkomen, onderwijs en economie. We willen de krapte op de arbeidsmarkt verminderen en zorgen voor voldoende (toekomstig) talent in samenwerking met ondernemers en werkgevers, opleiders en andere belanghebbenden (RIS314887 ).

• Er is een bijdrage gedaan aan het WE-IT programma: een regionaal programma met als doel om meer mensen op te leiden of om te scholen naar een baan in of met IT.
• Voor de resultaten van het programma Onderwijs arbeidsmarkt bedrijfsleven wordt verwezen naar programma 7 Werk en Inkomen en het overzicht van de stand van zaken dat de raad in november heeft ontvangen (RIS320390 ).

 
Lasten
In 2024 is € 6,2 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 2,1 mln. Goede en snelle dienstverlening bieden aan ondernemers
  • waarvan € 1,2 mln. subsidies aan Bedrijveninvesteringszones (directe relatie met bijdrages van de BIZ-en)
• € 0,8 mln. Het mkb voorbereiden op de uitdagingen van de toekomst
  • inclusief een begrotingssubsidie aan de Economic Board
• € 1,1 mln. Bestaande bedrijven en instellingen versterken en nieuwe aantrekken (opdracht aan The Hague Business Agency)
• € 2,2 mln. Capaciteit

Baten
De gerealiseerde baten op deze activiteit bestaan uit:

• € 1,2 mln. bijdrages van de bedrijveninvesteringszones.
• € 0,1 mln. overig

Ruimte voor bedrijvigheid: we hebben gewerkt aan aantrekkelijke werkmilieus en stappen gezet om (betaalbare) bedrijfshuisvesting te realiseren. Dit heeft geleid tot een toevoeging van circa 4.000m² nieuwe bedrijfsruimte. Het Programma Bedrijfshuisvesting is vastgesteld en in uitvoering. De resultaten hiervan moeten in de komende jaren zichtbaar worden.

Bedrijfshuisvesting behouden, vernieuwen en uitbreiden
Er is voldoende, passende en betaalbare bedrijfsruimte nodig op de bedrijventerreinen, in de wijken (met name Zuidwest) en in de regio. We volgen hierbij de aanpak zoals beschreven in het Programma Bedrijfshuisvesting (RIS318690 ):

• Programma Bedrijfshuisvesting

  In 2024 is het Programma Bedrijfshuisvesting door het college vastgesteld (RIS318691 ). Hierin wordt de noodzaak van een actievere rol van de gemeente bij de realisatie van ruimte voor werk onderbouwd, beschreven en uitgewerkt.

• Winkelstraten
  • Loosduinse Hoofdplein: Op het Loosduinse hoofdplein wordt uitvoering gegeven aan de subsidieregeling luifels en puien. Daarnaast is gewerkt aan een plan voor vergroening van het gebied.
  • Kop Keizerstraat: Samen met ondernemers van de Keizerstraat en andere stakeholders uit Scheveningen-Dorp is gewerkt aan een ontwerp voor de openbare ruimte van de Kop Keizerstraat. Dit gebied speelt een belangrijke rol in de verbinding tussen de Boulevard en de winkelstraat.
• Zuidwest
  • In 2024 is de ontwikkeling van de zorginnovatiehub in Zuidwest van start gegaan om in de eind 2025 te kunnen openen. Op deze plek zullen (innovatieve) bedrijven op het terrein van zorg een plek krijgen en samen kunnen werken met zorgaanbieders en zorgpartijen.  
  • De verbouwing van de Beatrijs als bedrijfsverzamelgebouw is grotendeels afgerond in 2024, waardoor oplevering in Q1 2025 plaatsvindt. Inmiddels is het pand volledig verhuurd.
  • Er is gewerkt aan een procesaanpak voor de renovatie of herontwikkeling van de plinten  in Zuidwest, zodat deze weer toekomstbestendig kunnen worden

• Maakcluster Ypenburg

  In 2024 is gewerkt aan de toekomstvisie voor bedrijventerrein Ypenburg. Hierin wordt beschreven welke kansen er zijn voor verdere intensivering van het terrein, versterking van het hi-tech cluster en welke behoefte er bij bedrijven is aan uitbreiding.

• Bedrijventerreinen
  • Voor de bedrijventerreinen ZKD, Fruitweg en Uitenhagestraat zijn in juni 2024 Gebiedskaders (RIS318669) vastgesteld. Deze kaders vormen een ontwikkelvisie die tot stand is gekomen met input van ondernemers en eigenaren en die de basisis vormen voor het oppakken van kansen, het aanpakken van knelpunten en verduurzaming en vernieuwing van de terreinen.
  • Daarnaast is voor bedrijventerrein Westvlietweg gewerkt aan een toekomstvisie, in samenwerking met stakeholders. Deze zal als input dienen voor de gebiedsvisie Vlietzone.
  • Voor de GAVI-kavel is de nota van uitgangspunten opgesteld. Deze wordt in 2025 vastgesteld.

Versterken van de Internationale Zone en ontwikkelen van de Haagse kustzone  
De kustzone (inclusief de Internationale Zone) is een sterke economische en toeristische concentratie en hier komt het unieke karakter van Den Haag goed tot uiting: de ligging aan zee en het internationale profiel.

• Scheveningen Haven

Er is gestart met de oplevering van extra bedrijfshuisvesting in Scheveningen Haven.

• Havenvisie

De Havenvisie wordt opgesteld. Dit is een ruimtelijke economische visie op de Haven van Scheveningen als een bedrijfslocatie rondom maritieme economie. In 2025 wordt deze afgerond.

• Internationale Zone

In 2024 is in samenwerking met het RVB een Ruimtelijk Programmatische Verkenning voor het WorldForumgebied opgesteld. Hierin worden in 4 scenario's de kansen en mogelijkheden voor de ruimtelijke ontwikkeling van dit deel van de internationale zone in beeld gebracht. De verkenning wordt begin 2025 aan college en raad aangeboden. (Zie programma 13 Stadsontwikkeling en Wonen)

Het Central Innovation District (CID) en de Binckhorst ontwikkelen als het economisch topmilieu van Den Haag
Het Central Innovation District (CID) is het economische topmilieu van Den Haag en de groeimotor voor de Haagse en regionale economie. En in de Binckhorst is ruimte voor experiment, maakbedrijven, ambachtelijke en creatieve bedrijvigheid (o.a. impact-economy rond de Binckhaven).

• CID en kantoren
  • In Laakhavens zijn tijdelijk een aantal nieuwe (economische) initiatieven gevestigd en/of zijn hier vergunningen voor verleend, waaronder een vintage shop-in-shop, eventspace en pastafabriek Pastagilde in de Megastores en kunstruimte NEST en Club Laak aan de Verheeskade.
  • Het ontwerpbestemmingsplan Eschers Gardens lag begin van 2024 ter inzage. Hiermee wordt de realisatie van 10.000 tot 20.000 m2 nieuw kantoor en een commerciële plint mogelijk gemaakt.

• Kennisstad
  • We hebben de Universiteit Leiden een subsidie verleend van € 10 mln. ten behoeve van de uitbreiding in het centrum van Den Haag (voormalig pand Hudson's Bay) (RIS134440). Hiervan is € 2 mln. in 2024 uitbetaald en de verbouwing is gestart.
  • Het college stelde de strategie Werken, Leren en Innoveren (RIS320758) vast.
• Binckhorst

Het project ‘Boogiewood’ op de Binckhorst is gestart in december 2024 en richt zich specifiek op huisvesting voor maakbedrijven.

Vastgoeddynamiek bevorderen door marktontwikkeling te stimuleren
Voor de realisatie van voldoende (betaalbare en kleinschalige) huisvesting voor bedrijven en instellingen is, waar de markt hier niet in voorziet, een actieve gemeentelijke rol en meer grip op vastgoedontwikkeling vereist.

• Realisatie Haagse Investeringsmaatschappij

In 2024 is een verkenning naar het opzetten van een beheer- en exploitaitemaatschappij uitgevoerd.

• Gemeentelijk Vastgoed

De Centrale Vastgoedorganisatie Den Haag (CVDH) heeft bedrijfsmatig vastgoed voor startende en groeiende bedrijven op diversie locaties in de stad beheerd, waaronder Apollo 14, en de HSD Campus. Het World Forum wordt rechtstreeks doorverhuurd aan de externe exploitant. Een recente onderhoudsinspectie heeft ervoor gezorgd dat er meer onderhoud is gepleegd.

 
Lasten
In 2024 is € 8,8 mln. besteed aan deze activiteit:

• € 1,4 mln. Bedrijfshuisvesting behouden, vernieuwen en uitbreiden.
• € 0,5 mln. Versterken van de Internationale Zone en ontwikkelen van de Haagse kustzone
  • inclusief € 0,4 mln. begrotingssubsidies aan Campus@Sea, North Sea Farmers en Sailing Innovation Centre.
• € 2,4 mln. Versterken economische topmilieus
  • Waarvan € 2,0 mln. subsidie voor de uitbreiding van de Universiteit Leiden
• € 3,0 mln. Vastgoeddynamiek bevorderen. De grootste posten zijn:
  • € 1,7 mln. voor de huisvesting van bedrijfsverzamelgebouwen
  • € 1,2 mln. World Forum
• € 1,5 mln. Capaciteit

Baten
De gerealiseerde baten op deze activiteit bestaan uit:

• € 2,5 mln. onttrekking Reserve Stedelijke Ontwikkeling Economie (waarvan € 2,0 mln. voor de Universiteit Leiden)
• € 0,4 mln. vrijval uit de Reserve Stedelijke Ontwikkeling Economie ten behoeve van de Herontwikkeling Beatrijsstraat (RIS319025)
• € 1,4 mln. huren bedrijfsverzamelgebouwen en World Forum
• € 0,3 mln. Rijksmiddelen Regiodeal Den Haag Zuidwest
• € 0,2 mln. overig

Financieel resultaat activiteit Huisvesting, werkmilieus, bedrijventerreinen  € 0,5 mln. V/I

Lasten:                            € 1,6 mln. V/I

Regiodeal Zuidwest                        € 1,6 mln. V/I
Vanwege onderzoek en afstemming kost het meer tijd om te bepalen welk instrumentarium het best ingezet kan worden om meer kleinschalige, betaalbare werkruimte te realiseren. Wordt verrekend met de reserve Cofinanciering € 0,5 mln.

Winkelstraten Schilderswijk Transvaal                  € 0,6 mln. V/I
In 2024 is het projectteam vooral bezig geweest met de planvorming. Het opstellen van het programmaboek heeft meer tijd gekost dan verwacht en heeft inmiddels geleid tot een intern en extern gedragen stuk, waardoor in 2025 kan worden gestart met uitvoering. Voor 2024 heeft dit geleid tot lagere uitgaven dan begroot.

Onderhoud World Forum                     € 0,3 mln. N/I
In 2024 is een nieuwe onderhoudsinspectie uitgevoerd voor het World Forum gebouw. Om aan de wet- en regelgeving te kunnen blijven voldoen, is in 2024 meer uitgegeven aan het onderhoud. Dit verrekend met de onderhoudsreserve Vastgoed.

Overig                              € 0,3 mln. N/I

Baten:                              € 1,0 mln. N/I

Rijksmiddelen Regiodeal Zuidwest                  € 0,9 mln. N/I
Omdat er minder is besteed aan de Regiodeal Zuidwest projecten, is ook minder verrekend met de betreffende rijksmiddelen.  

Overig                             € 0,1 mln. N/I

Met het ontwikkelen en exploiteren van bedrijventerreinen heeft de gemeente de werkgelegenheid in de Haagse regio gestimuleerd.

De gemeente participeert in de gemeenschappelijke regelingen Bedrijvenschap
Harnaschpolder en het Industrieschap de Plaspoelpolder. Inhoudelijk is de gemeente betrokken bij de
stichting Businesspark Haaglanden. De gemeente detacheert ook medewerkers bij de bedrijfschappen. De inhoudelijke ontwikkelingen staan in de paragraaf verbonden partijen.

 
Lasten
Personele inzet Plaspoelpolder en Harnaschpolder

Baten
Bijdragen derden

InnovationQuarter (IQ)
De gemeente Den Haag is één van de publieke partners in deze regionale ontwikkelingsmaatschappij voor Zuid-Holland. De gemeente geeft een begrotingssubsidie voor structurele activiteiten en bedrijfsvoering van ROM IQ. Hiermee wordt de doelstelling van ROM IQ, ‘het stimuleren van de economische ontwikkeling in de regio Zuid-Holland en het versterken van de positie en de internationale concurrentiekracht van Zuid-Holland en Nederland’ in brede zin ondersteund vanuit de gemeente Den Haag. Een deel van de activiteiten van ROM IQ slaan neer op de regio Den Haag, waarin zij een belangrijke rol speelt in de campussen en ecosystemen.
Vanuit IQ lopen momenteel 18 innovatieprojecten waarbij 67 Haagse ondernemers bij betrokken zijn.  Het gaat hierbij om bedrijven rondom nieuwe energie, zorginnovatie en digitalisering.

Bedrijvenschap Harnaschpolder en Industrieschap Plaspoelpolder
De gemeente participeert in de gemeenschappelijke regelingen Bedrijvenschap
Harnaschpolder en het Industrieschap de Plaspoelpolder, om met het ontwikkelen en exploiteren van bedrijventerreinen de werkgelegenheid in de Haagse regio te stimuleren.

Stichting Holdingsfonds Economische Investeringen Den Haag
Via de stichting Holdingfonds Economische Investeringen Den Haag (HEID) kan de gemeente revolverend investeren met middelen vanuit verschillende programma’s uit de gemeentebegroting. HEID investeert in innovatie en ondernemerschap, in de koolstofarme economie en in een stad met meer werkgelegenheid en een beter vestigingsklimaat

Grote projecten
Herontwikkeling Beatrijsstraat 8-12
Vanwege vertraging in de besluitvorming, kon de verbouwing van de Beatrijs als bedrijfsverzamelgebouw nog niet afgerond worden in 2024. Oplevering vindt plaats in Q1 2025. Inmiddels is het pand volledig verhuurd.